Пүрэвийн Бүрэнтөгс нь 1988 онд төрсөн. Увс аймгийн Давст сумын уугуул, үндэсний бөхийн улсын аварга юм. Увс аймгийн Давст сумаас анх 1981 онд Мядагийн Мөнгөн арслан цол хүртсэнээс хойш 21 жилийн дараа төрсөн арслан цолтон юм. Тэрээр 2004 онд Давст сумаас аймгийн төвийн арван жилийн II дунд сургуульд суралцан, биеийн тамирын багш Бат-Очирын удирдлаган доор анх бэлтгэл сургуулилтаа хийж эхэлжээ. 2007 онд сургуулиа төгсөөд Дархан аварга Хорлоогийн Баянмөнхийн үүсгэн байгуулсан “Шонхор-Олимп” дээд сургуульд элсэн оржээ. Олимп дэвжээнд 4 жилийн турш бэлтгэл хийнгээ улс, аймгийн цолтой болон цэргийн, залуу бөхчүүдийн заал танхимын барилдаануудад тогтмол амжилттай барилдаж байлаа. 2011 оноос эхлэн төрөлх нутгийнхаа Увс нуур дэвжээний тамирчдын нэг болжээ. Түүний амжилтуус: 2008 онд Увс аймгийн наадамд шөвгөрч Аймгийн начин цол, 2010 онд Баян-Өлгий аймгийн наадамд түрүүлж Аймгийн арслан цол, 2012 онд Улсын наадамд 9 даван түрүүлж Улсын арслан цол тус тус хүртсэн, 2015 онд Улсын наадамд 8 даван үзүүрлэсэн, 2016 онд Улсын наадамд 7 давж чимэг нэмсэн, 2019 онд Улсын наадамд 6 давж чимэг нэмсэн, 2020 онд Улсын наадамд 9 даван түрүүлж Улсын аварга цол тус тус хүртсэн, 2022 онд 8 давж шөвгийн дөрөвт үлдэн чимэг нэмсэн. П.Бүрэнтөгс аваргын жилийн орлого 1,4 тэрбум. 1,2 тэрбумын үл хөдлөх, 630 саяын мал. 620 сая төгрөгийн хадгаламж, 320 саяын үнэт эдлэлтэй гэнэ.
Гунаажавын Эрхэмбаяр нь Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын уугуул, үндэсний бөхийн улсын аварга юм. Сэлэнгэ аймгаас анх 1933 онд Дамдинсүрэнгийн Данзан арслан цол хүртсэнээс хойш ная гаруй жилийн дараа “арслан” цол хүртэж түүхэн шинэ амжилтын эзэн болсон төдийгүй 2013 оны улсын наадамд түрүүлж улсын аварга цол хүртжээ 2001 онд Хөвсгөл аймгийн наадамд 5 давж Аймгийн начин цол, 2003 онд Дархан-Уул аймгийн наадамд түрүүлж Аймгийн арслан цол, 2003 онд Улсын наадамд 5 давж Улсын начин цол, 2006 онд Улсын наадамд 5 давж Өсөх идэр чимэг, 2011 онд Улсын наадамд 9 давж үзүүрлэн Улсын арслан цол, 2012 онд Улсын наадамд 7 давж Саруул сайжрах чимэг, 2013 онд Улсын наадамд 9 давж түрүүлэн Улсын аварга цол тус тус хүртсэн. 2016 онд Улсын наадамд 8 даван дөрөвт үлджээ. 2017 онд Улсын наадамд 6 даван шөвгөрсөн. П.Эрхэмбаяр аварга 1,6 тэрбумын хадгаламжтай. 510 саяын үл хөдлөх, 380 саяын машин, 150 саяын мал, 160 саяын үнэт эдлэлтэй.
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний 
барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы 
хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн 
даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн 
хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү 
хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ? УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: 
МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм. УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний 
нэмэлт дарамт ирэх вэ? Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд 
таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүнБ.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх 
ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.
Та Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын даргаар олон жил ажилласан. Мөн УИХ-ын гишүүнээр ажиллаж байхдаа нийгмийн чанартай нэлээдгүй хууль санаачлан батлуулж байсан хүн. Энэ утгаараа Монголын ахмадын холбооны ерөнхийлөгчөөр томилогдоход асуудлыг нийгмийн талаас нь харахад хялбар байсан уу? Гэхдээ ямар ч байгууллагын үйл ажиллагаа санхүүгийн чадавхи дээр тогтдог. Энэ утгаараа бэрхшээл байсан биз? -Миний бие 2012 оны есдүгээр сард Монголын ахмадын холбооны ерөнхийлөгчөөр томилогдсон. Тухайн үед улс төрийн нөхцөл байдал ээдрээтэй байлаа. Ахмадын ууган байгууллагад үзүүлдэг төр засгийн дэмжлэг зогсч, санхүүжилт нь Монголын ахмадын чөлөөт холбоо гэгчид шилжсэн юм. Санхүүжилт байхгүйгээс Монголын ахмадын төв орон нутгийн байгууллагуудын төлөвлөсөн ажлууд дөрвөн жил тасарч, хүч нь суларч, ажил нь цалгардсан билээ. Ахмадууд ч талцан хуваагдах болсон. Харин 2016 оноос Монголын ахмадын холбоо, түүний салбар нэгжүүд дахин Монгол Улсын Засгийн газар, аймаг орон нутгийн засаг дарга нартай гэрээ байгуулж зохих санхүүгийн дэмжлэг авч ажиллах боломж бүрдсэн. Ингэснээр орон нутгийн ахмадын байгууллагын үйл ажиллагааг бэхжүүлэх, ахмадын талаар төр засгаас тавьж байгаа бодлого, хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлж Засгийн газар, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамтай хамтран ажиллах бололцоо бий болж долоон жил шахам хугацаанд ахмадын байгууллагуудын үйл ажиллагаа идэвхжиж ажил нь тогтмолжин сайжирсаар байна. 2017 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайдын ивээл дор Ахмад настнуудын Үндэсний анхдугаар чуулган зохион байгуулж, “Ахмад настны хөгжил хамгаалал” сэдвийн дор ахмад настны талаар төрөөс баримтлах бодлого, ойрын жилүүдэд авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээг тодорхойлж уриалга гаргасан нь өнөөдөр ч үр дүнгээ өгч амжилттай хэрэгжиж байна.
Ахмадын байгууллагын үйл ажиллагаа сэргэснээр ахмад руу чиглэсэн бодлого, үйл ажиллагаанд мэдэгдэхүйц ахиц дэвшил гарч эхэлсэн гэлээ. Та цөөн баримт дурдана уу? -Ахмад настны тухай хуульд ахмадын байгууллагыг бэхжүүлэх тусгайлсан заалт орсонтой холбогдуулж нийт аймаг, сумдад ахмадын ордон, өргөө, танхим олноор байгуулагдаж, аж ахуйн нэгж байгууллагуудын дэмжлэг туслалцаа, иргэдийн оролцоотойгоор ахмадын хороо, зөвлөлийн материаллаг бааз бэхжиж, орчин үеийн хөгжил дэвшилтэй уялдаж компьютер, тоног төхөөрөмжөөр зохих түвшинд хангагдлаа. Ахмад настны холбогдолтой хууль тогтоомж, төр засгийн бодлого шийдвэрүүдийг цахимаар болон бусад хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр сурталчилан таниулах ажлууд эрчимтэй хийгдэж байна. 2021 онд “Ажил төлөвлөх чадвар”, “Хүмүүсээ хэрхэн сэдэвжүүлэх вэ”, “Ажил даалгах чадвар”, “Манлайлагч хүний 5 дадал”, “Итгэл үнэмшил-Сэтгэлийн амар амгалан”, “Эрүүл насжилт-Амьдралын чанар” зэрэг ахмад настнуудад зориулсан олон удаагийн цахим сургалтыг мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулсан бөгөөд хамрагдсан ахмадууддаа дижитал сертификат гардуулж өглөө. Мөн Олон улсын эрхзүйн хөгжлийн байгууллагатай хамтран хэд хэдэн сургалт зохион байгуулсан. Тухайлбал, Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогч ахмад настанд эрхээ хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх мэдлэг, чадвар эзэмшүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх Сургагч багш бэлтгэх сургалтыг (2021 оны наймдугаар сарын 30-наас есдүгээр сарын 1-ний хооронд) халдвар, хамгааллын дэглэм журмын хүрээнд танхимын хэлбэрээр зохион байгуулж, оролцогч нарт “Сургагч багш”-ийн гэрчилгээ олголоо. Цар тахлын хүнд хэцүү үед ахмадуудаа идэвхжүүлэх, мэдлэг, мэдээллээр хангах, дэмжих олон талт сургалт, сурталчилгааны ажил явагдаж байгаад ахмадууд талархаж байна.
Ер нь ахмадын төв орон нутгийн байгууллагуудыг төрөөс дэмжээд ирэхээр ахмадуудад руу чиглэсэн бодлого, шийдвэр тодорхой болох нь зүйн хэрэг л дээ. Тухайлбал, ахмадуудын амьдрал ахуй нь ямар байна вэ, асрамж шаардлагатай ахмад хүн хичнээн байна вэ, хүний асрамжинд байгаа, эрх нь зөрчигдсөн, орон гэргүй хэчнээн ахмад настан байна вэ гэх мэт тодорхой асуудлуудад анхаарал хандуулж нийгмийн халамжийн байгууллагуудтай хамтарч ажиллаж байна. Түүнээс гадна ахмад настны туршлага, ажлын мэдлэг чадварыг залуу үедээ өвлүүлэх зорилтын хүрээнд хөдөлмөрийн чадвартай, ажиллах хүсэл эрмэлзлэлтэй ахмадуудтай хамтарч ажиллах ажлыг сүүлийн үед зохион байгуулж, ялангуяа “Ахмад мэргэжилтний зөвлөх үйлчилгээ” төслийг Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яамтай хамтарч ахмадын төв, орон нутгийн байгууллагууд хэрэгжүүлж эхэлснээр 700 гаруй ахмад мэргэжилтэн бүртгэгдэж, олон зуун залуу ажилтнуудад ажлын туршлага эзэмшүүлэх, тэдэнд зааж сургах ажил эрчимтэй явагдаж байна. 2021 онд ахмадын шат шатны байгууллагууд “Алсын хараа-2050” урт хугацааны бодлогын баримт бичиг, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт хүн амын хөгжлийн талаар тусгасан зорилтууд, Ахмад настны хөгжил, хамгааллын үндэсний хөтөлбөр, орон нутгийн төр захиргааны байгууллагаас гаргасан “Ахмадын ач санах хөтөлбөр” болон ахмадын насжилтын асуудлыг тайлбарлан таниулах ажлыг танхимаар болон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр зохион байгуулж, ахмад настнууддаа хүндэтгэл үзүүлэх, нөлөөллийн арга хэмжээг өргөн хүрээтэй зохион байгуулав. Ахмад настнуудын оршин суугаа хаяг, амьдрал ахуй, нийгмийн оролцооны талаарх нэгдсэн бүртгэл, мэдээллийн тогтолцоог шинээр бүрдүүлэх ажлыг санаачлан хэрэгжүүлж, иж бүрэн судалгаа, бүртгэлтэй болоод байна. Монголын ахмадын байгууллагын анхаарлын төвд байдаг нэг чухал асуудал бол тэтгэврийн зөрүүг арилгах, хэмжээг нь нэмэгдүүлэх асуудал. Энэ тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхгүй байгаагаас ахмад настнуудын бухимдал ихэсч, улмаар төр засагт шаардлага тавих талаар Монголын ахмадын холбоонд байнга санал хүсэлт ирүүлсээр байна. Үүнийг үндэслэн саяхан Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Сангийн сайд Б.Жавхлан нарт хандан тэтгэврийн зөрүүг арилгах, тэтгэврийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээний талаар шаардлага хүргүүлээд байна.
Энэ дашрамд хэлэхэд Монголын ахмадууд төр засгаас тухайн цаг үед зохион байгуулж байгаа ажилд байнга идэвхтэй оролцсоор ирсэн билээ. 2021 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс тэрбум мод тарих хөдөлгөөн өрнүүлснийг Монголын ахмадын байгууллагууд, ахмадууд талархан хүлээн авч Төрийн тэргүүнд хандаж тэрбум мод тарих уриалгад нэгдэж байгаагаа илэрхийлж ой, мод үржүүлэг, усны хангамжийн чиглэлээр мэргэшсэн ахмадуудыг судалж мод тарих үйлст татан оролцуулахаар холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллаж байна. Монгол Улсад ахмадын байгууллага үүсч хөгжсөний түүхт 90 жилийн ойн хүрээнд та бүхэн ямар ямар ажил санаачлан хэрэгжүүлсэн бэ. Цар тахлын хүнд хэцүү нөхцөл байдалд хэрхэн ажиллав? -Монголын ахмадын холбооны Удирдах зөвлөлийн 2021 оны нэгдүгээр сарын 3-ны өдрийн шийдвэрээр Монголын ахмадын байгууллагын түүхт 90 жилийн ойг тэмдэглэх шийдвэр гарч, уг ойн хүрээнд бүтэн жилийн турш зохион байгуулах ажлыг төлөвлөн хэрэгжүүлж ажиллалаа. 90 жилийн хүрээнд ахмад настны чөлөөт цагийг ая тухтай өнгөрүүлэх, төв орон нутгийн радио, телевизээр өргөн сурталчлах, ахмадуудын сэтгэл санааг өөдрөг байлгах олон төрлийн арга хэмжээ зохион байгуулснаас гадна 90 жилийн ойн хүрээнд ахмадын төв, орон нутгийн байгууллагын салбар нэгжүүдийн дунд номинацаар уралдаан зарлаж дүгнэсэн нь тэдний идэвх санаачилгыг өрнүүлсэн чухал арга хэмжээ болсон юм. Ахмадын байгууллагын 90 жилийн ойг тохиолдуулан “Ахмадын байгууллагын хүндэтгэлийн чуулган” зохион байгуулж, уг чуулганд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх илгээлт ирүүлж, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд А.Ариунзаяа илтгэл, мэндчилгээ хүргэж, нийт ахмадууддаа хүндэтгэл үзүүлсэнд олон зуун ахмадууд талархалаа илэрхийлээд байна.
Төв, орон нутгийн ахмадын байгууллагууд 2021 онд 90 жилийн ойгоо угтаж 1200 бүтээлч ажил хийхээр төлөвлөж түүнийгээ амжилттай биелүүллээ. 90 жилийн ой угтсан бүтээлч ажлуудаас дурдвал, Булган аймгийн ахмадын хорооны “Ахмадын ордон”-ы барилгыг улсын комисс хүлээн авч тус аймгийн Засаг дарга, Тамгын газар, түүний харьяа хэлтсүүд “Ахмадын ордон”-ы дотоод тохижилтыг их бүрэн хийхээр болж, 2022 оны үйл ажиллагааны зардалд нь 80 сая төгрөг баталсан байна. Сэлэнгэ аймгийн ахмадын хороо “Монгол ёс заншлын өргөө-Ахмадын хөгжлийн төв”-ийн барилгыг шинээр ашиглалтад оруулж нээлтийг нь хийсэн бол Дундговь аймгийн ахмадын хорооны “Ахмадын ордон”-ы барилгын ажил 70 хувийн гүйцэтгэлтэй байгаа бөгөөд 2022 онд ашиглалтад оруулахад шаардагдах 340 сая төгрөг нь батлагдаж, Аймгийн Засаг дарга “Ахмадын ордон”-ы дотоод тавилга, тохижилтын асуудалд 145 сая төгрөг олгохоор болоод байна. Мөн ахмадын байгууллагын 90 жилийн ойн хүрээнд Сэлэнгэ аймгийн Алтанбулаг сумын ахмадын хороо Ахмадын өргөөгөө иж бүрэн засварлан тохижуулж, Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын Шанд, Даваат багууд, Дундговь аймгийн Өндөршил сум, Төв аймгийн Аргалант сумдууд “Ахмадын танхим” шинээр ашиглалтад оруулж, Дархан-Уул аймгийн Ахмадын хороо “Ахмадын өргөө”-ндөө 52 сая төгрөгийн санхүүжилтээр их засварын ажлыг бүрэн хийж дуусгасан, мөн Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын ахмадын хороо 354.0 сая төгрөгөөр ахмадын өргөөндөө иж бүрэн их засварын ажил хийж, өрөө танхимыг нэмж, өргөтгөн 400 м.кв талбай бүхий 8 өрөөтэй болсон, Түмэнцогт сум ахмадын байрандаа өргөтгөл хийж, 24 сая төгрөгийн тавилга, тоног төхөөрөмж авч үйл ажиллагааны цар хүрээгээ өргөжүүлсэн зэрэг бүтээлч олон төрлийн ажлыг ахмадын байгууллагууд амжуулж хэрэгжүүлээд байна. 90 жилийн ойн хүрээнд МАхХ-ны төв хэвлэл “Ахмад үе” сонины нийтлэлийн чанарыг сайжруулах, дугаарыг нь олшруулж ажлаа сурталчилах чиглэлээр мэдэгдэхүйц ахиц гаргаж ажиллалаа. 2021 онд нийт 45.500 хувь хэвлэж төв, орон нутгийн ахмадын байгууллагуудын ажлыг сурталчилж, мэдээллээ солилцож, туршлагаа хуваалцлаа. “Ахмадын алтан сургааль” цуврал номын эхний нэгдүгээр ботийг гаргалаа. Энэхүү номонд хот, хөдөөгийн 120 ахмадуудын ирүүлсэн бүтээлүүдээс 45-ыг нь сонгож эмхэтгэн хэвлүүлсэн юм.
Өргөн хэрэглээний үнэ өсч, ахмадуудын амьдрал улам хүндэрч сар шинэтэй манатай болоод байна. Тэтгэврийг нэмэгдүүлэх талаар МАхХ ямар байр суурь баримталж, ямар арга хэмжээ авч байна? -2021 оны байдлаар нийгмийн даатгал, нийгмийн халамжийн сангаас 360 шахам мянган ахмад настан тэтгэвэр авч, улсын дундаж тэтгэвэр 424,000 төгрөг, доод хэмжээ нь 300,000-350,000 төгрөг байгаа бөгөөд дийлэнх нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр авч энэ өчүүхэн бага орлогоор амьдрах аргагүйд хүрч байна. Бүх төрлийн бараа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний үнэ тарифийн өсөлт, мөнгөний ханшны уналт, цалин хөлсний өөрчлөлт, тэтгэвэр тогтоолгосон хугацаа зэрэг хүчин зүйлийн нөлөөллөөс хамааралтайгаар үүссэн тэтгэврийн зөрүүг багасгах зорилгоор тэтгэвэр бодох цалингийн итгэлцүүрийг Засгийн газраас нийтдээ зургаан удаа шинэчлэн тогтоосон боловч хөрөнгийн эх үүсвэр байхгүй шалтгаанаар уг индексийг хэт багаар баталж байснаас тэтгэврийн зөрүүг арилгах бодитой арга хэмжээ болж чадаагүй юм. 1995 оноос өмнөх үеийн тэтгэврийн хэмжээ болон түүнээс хойших бүхий л үед тогтоосон тэтгэвэр /адил албан тушаал, адил даатгагдсан хугацаа, адил цалин, хөдөлмөрийн хөлс/-ийн түвшинд хүргэх асуудал 20 жилийн турш шийдвэрлэгдээгүй өдий хүрснийг өөрчлөх цаг болсон гэж Монголын ахмадын холбоо үзэж Төр засагт удаа дараа санал, шаардлага хүргүүлсэн боловч өдий болтол шийдвэрлэгдээгүй бөгөөд ахмадуудын бухимдал нь дээд цэгтээ хүрээд байна.
Ахмад настнуудынхаа Үндсэн хуулиар олгогдсон хүний эрх, эрх ашгийг нь хамгаалах, тэдний амьжиргааны үндсэн эх үүсвэр болсон тэтгэврийг нь нэмэгдүүлж, амьдралын баталгааг бүрдүүлэх, төрийн иргэдийнхээ өмнө хүлээсэн үүргийг шударга, адил тэгш хүртээмжтэй байх зарчмыг хангуулах зорилгоор Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн холбоотой хамтран Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ нарт тэтгэврийн зөрүүг арилгах арга хэмжээг 2022-2023 онд багтан бүрэн шийдвэрлэх, үүний тулд 1990-2011 он хүртэлх хугацааны тэтгэвэр тогтоолгосон цалинг 2100 орчим дахин нэмэгдүүлсэн итгэлцүүрээр өндөр насны тэтгэврийг өөрчлөн бодох тухай Засгийн газрын тогтоол гаргах, цалингийн доод хэмжээг 500000 төгрөгөөс доошгүй хэмжээгээр тогтоож, тэтгэврийн доод хэмжээг цалингийн доод хэмжээний 80 хувиас багагүй байх зарчим баримтлах, тухайн тэтгэвэр авагчийн 20-оос дээш жил ажилласан жил тутамд олгодог 1.5 хувийн нэмэгдлийг тэтгэврийн доод хэмжээн дээр нэмдэг болгож тэтгэврийг өөрчлөн бодох, тэтгэврийн зөрүүг арилгах, тэтгэврийн хэмжээг нэмэгдүүлэхтэй холбогдуулж төсвийн тодотгол яаралтай хийх гэсэн шаардлагыг саяхан дахин хүргүүллээ. Ингээд Монгол орны өнцөг булан бүрт энх тунх амьдарч байгаа 350 гаруй мянган ахмад настан азай буурлууддаа усан бар жилийн Сар шинэдээ сайхан шинэлж, эрүүл энх байж, урт насалж, удаан жаргахын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Ахын дүү ингэж гадуурхагдаж бие мах бодь, сэтгэл зүйгээрээ зовж байхаар АНУ, Канадруу цагаачлал хүсвэл шууд гарна даа. Тэд чамайг хүн шиг үзнэ. Эрхийг чинь бусдын адил үзнэ . Англи хэлээ сайжруулж байхад гэмгүй.Очоод чи бол өөрийгөө авч явж чадна.Туслалцаа хэрэгтэй бол хэлээрэй. гэсэн байдаг. Тэгвэл Осороо гадаад явахаар болжээ. Төрсөн эцэг, эх, цусан төрлийн хамаатан садан ах дүүсээ ч мэдэхгүй энэ залууг 2016 оны сонгуулиар лайв хийх ажил даатган, багахан хөлс иөнгө өгөөд, хэл амаа хаалттай байхыг сануулжээ 
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Түрийвчинд тань мөнгө тогтохгүй байгаа бол та эдгээрийг хэрэгжүүлээд үзээрэй Түрийвчинд хүний зураг байлгах хэрэггүй – Учир нь ямар нэгэн зураг байх нь хэн нэгэнтэй заавал мөнгөө хуваалцаж,, эргээд чамайг боддоггүй хүмүүст мөнгөө алдах магадлалтай гэсэн утгыг илэрхийлдэг байна. Түрийвчинд зарааны үс байх ямар вэ? Мөн мөнгөөр өмд цамц хийвэл мөнгө дууддаг гэсэн. Энэ үнэн үү? -Зарааны үс байж болно. Учир нь зарааны үс хулгайгаас сайн хамгаалдаг байна. Зарааны үсийг хэтэвчиндээ хийх нь Орос Фэнг Шүй, Орос арга юм. Харин өмд цамцны хувьд Японы нэгэн үлгэрийн номон дээр хэтэвчиндээ хийсэн болгон нь үрждэг шидэт түрийвчний тухай үлгэрээс сэдэвлэж гаргасан хүмүүсийн яриа юм. Ямар түрийвч хамгийн сайн бэ? – Дуураймал биш, жинхэнэ арьсан түрийвч л хамгийн сайн түрийвч юм. Та бүхэн болж өгвөл олон тасалгаатай, олон нуглардаг хэтэвч битгий аваарай.
Түрийвчиндээ бохир төлбөрийн баримт, урагдсан цаас хийж болохгүй. Хуучирсан түрийвчээ хаяхын оронд хадгалаарай. Энэ нь их хэмжээний аз авчрахаас гадна, орлогын үүдийг нээдэг. Мөнгөнийхөө толгойг зөв харуулж хийх хэрэгтэй. Та болж өгвөл түрийвчиндээ мөнгөнөөс өөр зүйл хадгалах гэсний хэрэггүй. Түрийвчин дэх мөнгөө бусдад харуулах нь эд баялагаа алдах үндэс болдог.- Гудамж талбай болон сургууль Гудамжинд явж байхад замд тань мөнгө таарвал шууд аваарай. Энэ нь 10 төгрөг, 20 төгрөг байна уу? огт хамаагүй бөгөөд шууд л авах хэрэгтэй. Учир нь хөл доор байгаа мөнгийг орхиж явснаар мөнгөний заяа гомддог аж. Замын уулзвар дээр тогтсон мөнгөнд хүрч болохгүй хэмээдэг. Энэхүү мөнгийг авснаар эрүүл мэндээр хохирч, илүү их мөнгө зарлагадах хэрэг гардаг байна. Зөөгчид цайны мөнгө гар таталгүй өгч байгаарай. Учир нь таны өгсөн мөнгө эргээд гурав дахин үржигдэж ирэх болно.- Гэртээ Хоолны ширээ нь идээ будаа тавьдаг, нэг ёсондоо хүндэтгэлийн бэлэг тэмдэг билээ. Харин үүн дээр суухыг хориглодог бөгөөд өрөнд орно хэмээн үздэг байна.Та гэртээ их хэмжээний мөнгөтэй ирвэл хэдхэн төгрөг авч, хоолны ширээний бүтээлгэн доор хийгээрэй. Ингэснээр мөнгө арвижихийн бэлэгдэл хэмээдэг аж. Мөнгөтэй түрийвчээ хоолны ширээ болон орон дээр тавьж болохгүй.
– Нийтлэг зүйлс мөнгө гуйж суугаа хүнд хандив өгөхдөө нүд рүү нь харж болохгүй. Цамц, өмд болон куртикний тань халаас урагдсан бол заавал оёорой. Үнэтэй эдлэл зүүснээр мөнгө орж ирдэг. Үсээ өөрөө тайрч болохгүй. Ингэснээр өөрөө мөнгөний эх үүсвэрээ тасалж хаяж байгаагаас өөрцгүй хэрэг юм. Зүүн алга загтнавал мөнгө орж ирнэ, баруун алга загтнавал мөнгө үрэгдэнэ гэж үздэг. Цагдаа эсвэл гал сөнөөгчтэй таарвал мөнгө үрэгдэнэ, жирэмсэн эмэгтэйтэй таарвал мөнгө үржихийн бэлэг тэмдэг болдог. Өөрөөсөө илүү мөнгөтэй хүмүүст атаархах хэрэггүй.
Орос хэрвээ ялагдвал Монгол Улс ямар ч хамгаалалтгүй, түшиг тулгуургүй болж мөн л эзлэгдэнэ УКРАЙН НАТО-Д ЭЛСВЭЛ АНУ 5 МИНУТЫН ДОТОР МОСКВАД ЦӨМИЙН ЦОХИЛТ ӨГӨХ БОЛОМЖТОЙ БОЛНО! Владимир Путин хөрш орноо түрэмгийлээгүй, харин Орос орны тусгаар тогтнолыг хамгаалахын тулд чадах бүхнээ хийж байна. Ази тивд ОХУ-ыг Хятадын түрэлтээс хааж буй хоёр гол улс бий. Тэр нь Монгол, Казахстан хоёр. Харин Европт АНУ тэргүүтэй НАТО-гийн түрэлтээс хааж буй хоёр улс нь Беларусь, Украйн хоёр юм. АНУ Оросын ойр хөрш жижиг улсуудыг ээлж дараалан НАТО-д элсүүлж, цэрэг зэвсгээ байршуулсаар Оросыг бараг бүслэлтэнд оруулаад байгаа. Хэрэв Путин Украйныг НАТО-д алдвал Орос үлдсэн давуу талаа алдаж, АНУ-д ялагдна. Хэрэв Путин ялагдвал Орос эргээд 1990 оныхоо эмх замбараагүй байдалд эргэн очиж хөл толгойгоо алдана, задарч бутарна, гадныхан газар нутгийг нь хувааж авна. Өнгөрсөн жил АНУ Орост үнэнч үлдсэн Европын ганц хөрш Беларуст өнгөт хувьсгал хийх гээд бүтээгүй. Харин одоо Украйныг НАТО-д элсүүлэх гэж байна.
Монголд тархи угаагчид “лам нарын хэлмэгдүүлэл” гэгчээр Японы харгис түрэмгийллийг зөвтгөж, Халх голд Япон дайн хийгээгүй гэж монголчуудаар Оросыг үзэн ядуулдаг шиг Украйны тархи угаагчид Дэлхийн 2 дайны үеийн Зөвлөлтийн түрэмгийлэл гэгч үлгэр зохиож, Украйны олон нийтийг Оросын эсрэг турхирч, Оросыг үзэн ядах үзлийг дэвэргэж байна. Гэвч гэнэн украйнчууд үүнд итгэж хамаг болохгүй асуудал нь зөвхөн Оросоос болоод байгаа мэтээр ойлгож, 2014 онд өнгөт хувьсгал хийж, улмаар В.Зеленский гэдэг хошин шогийн жүжигчнийг ерөнхийлөгчөөрөө сонгосон. В.Зеленский Украйныг НАТО-д элсүүлэхээр улайрч, Орост аюул учруулж байна. Аргаа барсан Оросын ерөнхийлөгч Путин хэдхэн өдрийн өмнө Украйн НАТО-д элсэхийг эрс эсэргүүцэж байгаа учраа дэлхий дахинаас нуулгүй хэлжээ.
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Харин 2017 онд Солонгосын хэвлэлүүд дахин түүний талаар онцлох болсон бөгөөд тэрээр энэ удаа Жаргалаас салж дахин нэг Монгол бүсгүйтэй амьдрал зохиох болсноо дуулгажээ. Жүжигчин энэ гэрлэлтээ түүний амьдралын сүүлийнх нь байх болно гэж “The Fact” сайтад ярьсан байна. Хосууд Юү Тоны төрсөн хот болох Бусанд хуримаа хийж байв.Тэрээр Солонгосын “Star Tv”-д өгсөн нэгэн ярилцлагатаа: “Монголын охид их эрт бэлгийн харилцаанд ордог. Тэд хэдэн ч хүнтэй сууж, салсан хамаагүй яг л Европ шиг байдаг. Та Монголд очоод хэдэн ч настай байсан хамаагүй 17-18 насны эхнэртэй болж болно. Надад чадал байгаа болохоор удахгүй дахиад нэг 19 настай Монгол охиныг эхнэрээ болгон авахаар болсон” хэмээн ядруухан Монгол гэрт авхуулсан нэгэн охины зураг үзүүлсэн байна.
Юү Тон 1987 онд анх удаа кинонд тоглож, 1990-ээд оны кино, дэлгэцийн олон уран бүтээлд оролцсон юм. 19 настайдаа анх Солонгос бүсгүйтэй гэрлэсэн Тон тэр бүсгүйгээсээ гурван удаа салж, гурван удаа гэрлэсэн гэдэг. Дараа нь дахин хоёр удаа гэрлэхдээ өөрөөсөө 20 насаар дүү бүсгүйг сонгож байжээ. Эцэст нь тэр Монгол бүсгүйчүүдэд татагдах болж 48 насандаа 15 настай Монгол бүсгүйтэй гэрлэж охинтой болсон юм.Гэвч хадам эхийнхээ тансаг амьдралаас залхсан Тон ресторан, машин, байраа өгч байж салжээ. Сүүлд 2010 онд дахин өөрөөсөө 33 насаар дүү Монгол бүсгүйтэй гэрлэж охинтой болсон байна. Гэвч удалгүй эхнэрээсээ салсан Тон түүнтэй хоёр дахь удаагаа гэрлэх гэж байгаа нь энэ ажээ. Хоёр дахь удаагаа гэрлэх гэж байгаа Монгол бүсгүй охины хамт Одоо Юү Тон телевизийн ток шоу хөтөлдөг бөгөөд Сөүл дэх ресторанаасаа өдөрт 17 сая воны ($15,000) орлого олдог гэдэг.
Шүүдэргэнийг жижиглээд шүүсийг нь шахаж авна. 10 дусал шүүсийг 70 мл эмчилгээний спиртэнд хийж хандлана. Хандыг хөргөгчинд хадгалах бөгөөд дараах байдлаар ууна: өглөөний хоолноос өмнө – 1 дусал, өдрийн хоолны өмнө – 2 дусал, оройн хоолны өмнө – 3 дусал, энэ мэт … өдөр болгон уух хэмжээг 1 дуслаар нэмсээр 15 дусал болгоно. Оройн хоолноос өмнө уух дуслаас эхлээд буцаагаад 1 дуслаар багасгана. 2. Цагаан гааны ундаа Цагаан гаа нь биеэс бүх хорт бодисыг гадагшлуулах чадалтай (химийн, хүнсний, цацраг идэвхит бодисын хордлого). Өдөр болгон цагаан гаа хүнсэндээ хэрэглэснээр биеийн ерөнхий байдал эрүүлжих, жин хасах, арьс, үсний өнгийг сэргээхэд нөлөөлнө. 10-20 гр шинэ цагаан гаа эсвэл 1 ц.х халбага нунтаг цагаан гааг стакан буцалсан усанд хийнэ. 10 минут хандлаад дээрээс нь 1 цайны халбага зөгийн бал, нимбэг хийж амтлана. Тал стаканыг өглөө өлөн дээрээ хоол идэхээс 30 минутын өмнө, харин үлдсэн хэсгийг нь өдрийн турш бага багаар ууж дуусгана. 3. Урт наслах сармисны эликсир Сармис – эдгээж чадахгүй өвчин гэж байхгүй. Богино хугацаанд дархлаа сэргээх, бодисын солилцоо сайжруулах, шимэгч хорхой хөөх, нянгийн эсрэг үйлчилгээ гээд л… Энэ удаад судасны хана, цус цэвэрлэх төвд жорыг танилцуулж байна. 40 гр жижиглэсэн сармисыг шилэн саванд хийж 10 мл эмчилгээний спирт эсвэл архи хийгээд сэрүүн, харанхуй газар 10 хоног тавьж хандлана. Шүүнэ. Хоолноос 30 минутын өмнө өдөрт 2-3 удаа 10 дуслаар ууна. Уух хугацаа 10 хоногоос 1 сар хүртэл үргэлжилнэ. Төвдийн оточ нарын эдгээр жорыг хадгалаад авахад илүүдэхгүй. Гарах үр дүн нь үнэхээр гайхалтай болохыг та өөрөө мэдрэх болно.
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Өндөр гэгээн: “Манай Монгол түмэн өвчингүй эрүүл энх оршиж, үгүйрэл хоосролын зовлон үзэлгүй явж, эцэс дараагийн төрөлд Энхжин Диваажингийн орноо төрөх ийм арга адистид бүхий номыг зохиож өгвөөс сайн болох юм даа” гэжээ. Банчин богд түүний энэ хүслийг бодон тунгааж Монголчуудын эрүүл энхийн тухайд “Оточ Маналын хураангуй уншлага –Чогдэн жалва манал”, эдээр үл хоосрохын тухайд “Дээд сан Дашчарвэв”, энхжин Диваажинд төрүүлэх тухайд “Потид Бавуу-Юлжигмаа” хэмээх ийм гурван ном зохиож өгч, увдис лүнг нь ч Өндөр гэгээнд хүртээжээ. Өндөр гэгээн Төвдөөс Монгол нутагтаа залран ирж, шавь Монголчуудаас бүтээж өгсөн өргөө сүмдээ суух болжээ. Мөнөөхөн Дашчарвэв сангийн судраа өглөө бүр уншдаг байв гэнэ. Тэрбээр энэ номоо ямар ая дэгээр уншвал өлзий утга бүрдэх бол хэмээн таалал тугдамдаа болгоон сууж, нэгэн өглөө номоо айлдан сууж байтал, өргөөг нь чиглэн нэгэн өвгөн ирж айсуу гэнээ. Өтгөн сайхан цагаан сахалтай, тэр сайхан өтгөс буурал өрөөсөн гартаа хөнөг дүүрэн тараг бялхуулан цалгиулсаар ирж байх бөгөөд нэг хөлөө ялимгүй чирсхийн хазганаж явах үзэгджээ. Өндөр гэгээн өвгөний авчирч барьсан элгэн сайхан таргийг зооглон суухын ялдамд “Сангийн судрын ая дангаа” өвгөний үл мэдэг мижисхийн гишгих явдлыг дуурайлган хөглөх бодол зурсхийн орж иржээ. Тийнхүү: Жэ: Дэвний дагвий Чойжи-ен Дандан ёвоо Гүнжий ши Ланаа мэдбий Дондом-ян Дэрин чүүдэн Яндүү –лэн….. Аяа. Хоёр түйдлээс ангижирсан Номын төв агаарт Сав ертөнц шим амьтан Бүхний шүтээн Хэзээд ханьцашгүй Үнэнхүү хишгийг Хэлбэрэлтгүй өнөөдөр Дуудан ирүүл… хэмээн уншиж эхэлжээ. Үүнийг мөн өрөөлтэй морины явдал дагуулж ая данг зохиосон гэх нь ч бий.
Учир юун боловч өндөр гэгээн маань сангийнхаа ая дэгийг Монгол ахуйгаасаа олж авсан нь гайхамшигтай байгаа юм. Эндээс эхлэн “Дашчарвэв сан” монголын хувраг бүрийн дав даруй цээжлэх ёстой номуудын нэг болж, эдүгээ гурван зуу гаруй жилийн нүүрийг үзвэй. Эдүгээ энэ сангийн номыг лам хувраг төдийгүй, энгийн мөргөлчин сүсэгтэн нар ч уншиж суудаг болжээ. Дашчарвэв сангийн анх гарсан түүх болон ая дан, тархац түгэлтийн тухай товчхон өгүүлвээс ийн бөлгөө. 2.Дашчарвэв сангийн утга санааг өгүүлэх нь Манай өгүүллийн эхлэл нэр “Далай ламаас илүү эрдэмтэй лам гэж үгүй Дашчарвэвээс илүү адистидтай сан гэж үгүй” хэмээснийг сонсогч та бүхнээ дахин сонордуулж сануулъя. Манай ард түмэн хэзээнээс билиг авъяас дүүрэн төрөлхөтөн болохын хувьд аливаа зүйлийг дүгнэж хэлэхдээ гаргуун билээ. Дашчарвэв сангийн хүч адисыг товчхон оновчтой хэлсэн энэ үгийг хөдөөгийн эгэл нэгэн лам өвгөнөөс сонссон юм. Би гайхаж, “Далай ламаас илүү лам байхгүй гэсэн нь бас ч болох боловч,
Дашчарвэвээс илүү сан гэж үгүй гэдгийг тодруулж хэлээч” хэмээхүл, “Хүү минь, энэ Дашчарвэв санд чинь бүхий л сангийн судрын утга санаа бүрэн багтсан гэдэг юм даа” гэж хэллээ. Өвгөний үгээр эрлийн чигээ тогтоож, Дашчарвэв сангийн утгыг хайх эрэлд гарлаа. Ингээд Монголын алдартай лам нарын нэгэн болох Брагри лам Дамцагдорж гэгээний зохиосон “Дээд ариусгал сан Дашчарвэвийн бясалгал утга” хэмээх номыг олж үзлээ. Уг номонд дурдсанаар бол, Дашчарвэв сангийн хэрэг утга нь: 1.Өөр бусад хамаг амьтныг хөнөөл хоноол, гай барцадаас хамгаална.2.Одоогийн энэ ахуй үес болон ирээдүй хожмын амар жаргал, сайн бүхнийг нэмнэ. 3.Аливаа санаж хүссэн хэргийг амар хялбар бүтээхэд туслана. 4.Бузар буртаг, муу мундар бүхнийг арилгадаг ачтай гэжээ. Эмхэтгэн найруулсан: Ж.Ерөөлт 
Шинэ хүүхдийн эцэг эх өөрсдөө аз жаргалтай явахыг бэлгэшээсэн нэрийг сонгож бэлдээд ахмад настанд дамжуулж болно. Эсвэл эцэг эх нь урьдчилэн 2-3 нэрийг зөвлөлдөн сонгож цаасан дээр бичээд будаа дүүргэн хийсэн, өргөн амсартай шаазан вааранд хийж шигшүүлэн хамгийн түрүүлж гарч ирсэн нэрийг сонгуулж болно. Нэр хайрлах настан цаасыг авч нэрийг өөртөө уншсаны дараа хүүхдийн чихэнд шивнэн гурван удаа хэлдэг. Хэрвээ хөвгүүн бол баруун чихэнд, охин бол зүүн чихэнд нь шивнэн хэлээд “танай хүү охин … нэртэй боллоо” хэмээн найранд ирэгсдэд зарлан хэлдэг. Хүүхдийн нэрийг ваартай будаанд хийдэг нь нэр алдар нь будаа шиг өсөхийн бэлгэдэл ажээ. Хүүхдийн угаалганд ирсэн хүмүүс хүүхдэд бэлэг хайрлах ба бусад төрөл төрөгсөд нь унага, хурга, тугал, ботго зэрэг төл мал амладаг нь ирээдүйн хөрөнгө малыг нь эртнээс бэлтгэж буй хэрэг ажээ. Хүүхэд угаах ёслолын үед шинэ хүний ирээдүйг бэлгэдсэн ерөөл хэлж, бүүвэйн дуу, эцэг эхийн ачлалыг магтсан дуу хуур үүсгэдэг. “Эцэг эхдээ энэрэлтэй, элгэн садандаа түшигтэй, эх орондоо гавъяатай, эх дэлхийдээ нэртэй, эрхэм сайн хүмүүн болохын эетэй сайхан ерөөлийг энд дэвшүүлж айлтгая” гэж ерөөдөг. Ерөөл нь бяцхан хүү охинд хэлж буй захиас буюу монголчууд ямар хүнийг сайн хүн гэх вэ хэмээсэн үзэл бодлын илэрхийлэл ажээ. Зарим айлд хүүхэд нь тогтохгүй байх нь бий. 
Үр хүүхэд олон бөгөөд эсэн мэнд бойжиж буй айлын эх хүний дотоод энгэр хормойноос бөс авч хадгалах, ихрийн өрөөсөн хүнээр эх бариулж авах, харь угсаа гаралтай хүний дээд хувцсанд боож авах, чонын арьс тулманд боож авах, хүүхдийн дээрээс тогоо хөмөрч гадуур нь зурах, гэрийн тавилгыг сольж тавих зэрэг дом хийж хүүхдээ тогтоодог ёс байжээ. Мөн хүүхдийн хүйг цагаан зээр, буга, чоно, алаг даага мэтийн амьтны шөрмөсөөр боодог байв. Хүүхэд нь тогтдоггүй айлд шинээр төрсөн хүүхдэд Оргодол, Хөх нохой, Муу нохой, Хүн биш, Хэн ч биш, Шаалуу, Бэлтрэг гэх мэт дорой нэр өгч тогтоох ёс байв. Түүнчлэн хүүхдийг өөр айлд өргүүлж үрчлүүлдэг ёсон эдүгээ ч бий. Хүүхдийг элдэв муу юмнаас сэргийлэхийн тулд онго зүүх, нялх багад нь өөр айлд оруулахгүй байх, хүүхдийн угаалгын ёсыг цээрлэх, буруу энгэртэй дээл өмсгөх зэргээр дом хийж хүүхэд тогтоох арга хэрэглэж иржээ. Монголчууд хүүхэддээ уул ус, газрын нэр, ан амьтан, байгаль цаг уурын үзэгдэл, тэнгэр гараг эрхэсийн нэрийг өгдөггүй бөгөөд “нэр зохихгүй хүнддэнэ” хэмээн үздэг. 
Үзэгчдийнх нь тоо тогтмол өссөөр, цаашдаа бүр өсөх нь тодорхой болчихлоо. Эндээс юу харагдаж байна вэ? Мөнх-Эрдэнэ гэж энэ мөндөл шиг нөхөрт монголчууд тэгтлээ хайртай болоо юу? Үгүй дээ, тэр үнэн яриад байгаад л учир байгаа юм. Үнэнд л ингэтлээ дурлаж, үнэнийг эрж, үнэн хэмээгчид соронз мэт татагдаж байгаа юм. Үнэн тийм л ховор, тийм л чухал, тийм л үнэ цэнэтэй байна гэсэн үг. Үнэнээр ангаж цангасан нийгэм, улс орон гэдэг чинь энэ. АН-ынхныг ангайтал хоорондоо алалцаж байх зуур энэ нөхөр бараг ганцаараа сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэн, үглэж дуулсан байх шүү. Гэтэл яав, энэ мөндөл шиг нөхрийг нөгөө том тарваганууд нь барьж хорьчихоод балбаж занчина гэнэ ээ. Хэрэг үүсгээд, хэзээ мөдгүй ачих нь. Гэхдээ анзаараарай. Мөнх-Эрдэнийн консул байхдаа хийсэн наймаа, үрсэн гэх мөнгө, холбогдсон гэх биеэ үнэлэгчийн тухай дуу дуугаа авалцан гал асааж, гараа хөнжилд нь дүрсэн хэвлэл, сайт, сэтгүүлчдийг ажиглаарай. Тэд Улсын циркийн хувьчлалын тухай дуугарч байгаагүйг санаарай. Нөгөө талд нь Мөнх-Эрдэнийн 2021 оны 12 дугаар сарын 20-ны өглөө 10:00 цагт АТГ-т өөрийн биеэр өргөдөл өгч шалгуулна гэсэн Х.Баттулга, Д Сумъяабазар, түүний дүү Д.Дагвадорж, Ц.Нямдорж, түүний хүү Н.Анхбаяр, Л.Оюун-Эрдэнийн ах хэро Баатар, Х.Нямбаатар…бүгдийнх нь тухай Мөнх-Эрдэнэ лайвдаж байсан…түүний зарласан 12 дугаар сарын 20 хүртэл наймхан хоног үлдлээ. Харин түүнээс өмнө Мөнх-Эрдэнийг хэн ч биш болгох ажиллагаа айхтар хүчтэй өрнөж байна.
Өнөө хэлхээтэй хэдэн хэвлэл сайтынхан чинь хэнийх нь талд хийрхээд үйлчилж явааг, хэрхэн хэлбэлзэж байгааг ч бас хараарай. Өнөөдрийн Монгол Улс эрх баригчид болон эгэл ард гэж хоёр хуваагдчихаад, дунд нь Мөнх-Эрдэнийн лайв байтугай ангал үүсчихээд байгаа нь энэ шүү дээ. Энэ бүхэн ямартай ч нэг тийшээ шийдэгдэнэ, магадгүй Мөнх-Эрдэнэ зохиол ёсоор хоригдох биз, тэгээд Ундармаа, Хаянхярваа хоёроос хэд дахин хүнд ял авах байх…гэвч юу гээч? Мөнх-Эрдэнэ хэн ч биш болж болно оо, үнэн харин үнэ цэнэтэй хэвээр үлдэнэ. Үнэнээр, шударга ёсоор цангасан нийгэм нэг л өдөр тэсэрнэ шүү. Тэртэй тэргүй улс төрийн үхдэл болсон Элбэгээгээр жигшүүлээд ч, Ми.Энхболдоор айлгаад ч, үндэсний үзлээр сэдрээгээд ч нэмэргүй болох цаг ирнэ. Тэр хүртэл хэдэн хүнийг хэрхэн хорихыг хэн ч таашгүй…энэ чинь л нөгөө миний ад болоод л үглээд байгаа ангалд унаж буй ардчилал, араатан шинжийн да.рангуйлал гэж байгаа юм даа. Ерөнхий сайд асан А.Амарын “Хэн нь монгол, хэн нь гадных болохыг ялгахаа байв, аль нь үнэн, аль нь худал болохыг мэдэхээ болив…” гэж харуусан хэлсэн тэр цаг үе чинь царайгаа ингэж л харуулдаг ажээ…
МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. 
Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ.