Categories
Чөлөөт

Хуруугаа дуугаргахад яг юу тохиолддог вэ? Эрүүл мэндийн талаас нь үүнийг тайлбарлая

Миний нөхөр хуруугаа дуугаргах дуртай ба энэ түүний зуршил болсон зүйл юм. Хуруугаа дуугаргахад гарах дуу чимээ нь бусад хүмүүсийн хувьд бол тийм ч таатай биш. Ийм зуршил нь цаашдаа буюу хөгшрөхөд үе мөчний өвчин тусахад хүргэдэг байна. Аавыгаа дагаад хүү маань энэхүү зуршлыг дуурайх болсон бөгөөд би хүүгийнхээ хурууны үеийг гэмтээхийг хүсэхгүй байгаа учраас үүнийг ойлгох нь надад маш чухал болоод байна. Хуруугаа нужигнуулж дуугаргах нь хоргүй зуршил уу эсвэл үений өвчлөлийг үүсгэдэг үү? Бодит байдал дээр хуруугаа дуугаргах нь хор хөнөөлтэй эсэхэд анхаарал хандуулан тайлбарлахад “Маш энгийн!” Хурууны үеийг дуугаргах Калифорнийн эмч Дональд Унгер өөрийн хэвлүүлсэн ном товхимолууддаа өөрийгөө бага байхаасаа зүүн гарын хурууны үеэ дуугаргадаг байсан гэж бичсэн байдаг. Дональд ээжээсээ хөгширсөн хойноо үе мөчний өвчтэй болно шүү гэсэн санамжийг байнга сонсдог байж. Гэсэн хэдий ч 83 настай тэрээр миний зүүн ба баруун гартайгаа ижил гэж хэлдэг. Түүний үзэж буйгаар хуруугаа дуугаргах чимээ нь зүгээр л хийн бөмбөлгүүд хагарч буйтай ижил ба энэ нь шөрмөсийг сунгаж, булчинг амрааж мөн үенүүдийг суллаж өгдөг байна. Үений холбогч хэсэг дээр яс нь үе мөчний мөгөөрсөөр бүрхэгддэг ба холбогч нь өөрөө үений шингэнтэй тусгай хальсаар хүрээлэгдсэн байдаг. Шингэн нь үрэлтийг багасгахаас гадна мөн үений хөдөлгөөнтэй байдлыг дэмждэг. Хэрвээ та хуруугаараа хурц хөдөлгөөн хийвэл – шингэн агуулсан хальсны зай нь тэлж үүн дээр даралт ирдэг. Дотор нь байх шингэн хүчилтөрөгч, азот, нүүрсний диоксид нь буцалж хагарах бөмбөлгүүдийг үүсгэдэг ба хүн үенүүдээ татах үед энэ дуу чимээ гардаг байна. Үений мэс засалчид өвөрмөц шинжтэй энэ дуу чимээ нь шөрмөс ба булчингаас бий болдог гэж итгэдэг бөгөөд холбоосууд мурийх эсвэл сунасан үед булчин нь үүнийг даван туулах буюу эсэргүүцэхээрээ ийм дуу чимээг үүсгэдэг. Энэ аргаар холбоосын хөдөлгөөнтэй байдлыг тогтмол хангаж буй нь үүнийг тогтворгүй болгоход хүргэж болох юм. Эмч, мэс засалчид хэлэхдээ хэрвээ та хуруугаа амьдралдаа хэдхэн удаа “дуугаргасан” бол тийм ч аймшигтай зүйл тохиолдохгүй. Харин байнга ингэвэл? Эхэндээ хүн үенүүддээ ийм байдлаар дасгал хийвэл тийм ч хор хөнөөлтэй гэж бодохгүй, гэвч үүнийг 9-13 жил давтан хийсний дараа үенүүдээ хавдсан мөн хуруунуудаа муухай хэлбэрт орсныг анзаарах болно. Удаан хугацаанд хуруугаа дуугаргасан бол үенүүд тогтворгүй болох боломжтой бөгөөд ачааллыг ихэсгэж, мэдрэлийн судлуудыг дарснаар эд эсийг үрэвсүүлнэ. Үүний дараа үе мөчний өвчний шинж тэмдэг илэрнэ. Хэрвээ хурууныхаа таагүй байдлыг арилгахаар үеэ дуугаргахыг хүсэж байгаа бол эмчид хандаарай. Татаж сунгах байнгын хүсэл нь олон тооны булчингийн таталттай холбоотой. Мөн хуруугаа дуугаргах зуршил нь мэдрэлийн өвчин байж болно эсвэл стрессээс бий болдог учраас анхаарал хандуулахгүй байхын аргагүй юм. Үе ба гэмтлийн тэргүүлэх мэргэжилтнүүд “хуруугаа дуугаргах” зуршлын оронд динамик дасгал хөдөлгөөнийг мөн далайн давстай алчуураар арчихыг санал болгож байна. ГАРЫН ҮЕНИЙ ДАСГАЛУУД 1. Гарын хуруунуудаа бугуй руугаа нугалах. Энэ хөдөлгөөнийг хийхдээ хуруунуудаа сунгахаа мартуузай. 4-5 удаа хийнэ. 2. Хэн нэгний духан дээр дарж байна гэж төсөөл. Хуруу бүртээ энэ хийсвэр даралтыг хийж өг. 2-3 удаа хийнэ. 3. Хуруунуудаа чигчий хуруунаас эхлээд эрхий хуруу хүртэл нэг нэгээр нь атга дараа нь эсрэгээр нь хийнэ. 2-3 удаа давтан хийнэ. 4. “Хайч” маягаар хуруунуудаа салга. 4-5 удаа хийнэ. 5. Хоёр гарын хуруунуудаа “цоожлох” буюу солбиж бариад толгой дээгүүрээ өргө дараа нь тус бүрээр огцом доошлуул. 3-4 удаа хийнэ. 6. Дахин цоож байрлалд хуруунуудаа бариад “далла”. 4-5 удаа хийнэ. Зөвлөгөө Ажлын ширээн дээр эсвэл компьютер дээр хэдэн цаг суусны дараа олон хүмүүс хөшдөг ба үүнээсээ ангижрахын тулд үенүүдээ харжигнуулан дуугаргадаг. Энэ нь үнэхээр тустай хэдий ч үений хөдөлгөөнтэй байдлыг хадгалан үлдэхэд хуруугаа дуугаргах нь тийм хор уршигтай гэж үү? Эмч нар хэлэхдээ гартаа энгийн массаж эсвэл дасгал хөдөлгөөн хийх нь илүү дээр гэж зөвлөдөг. Хэрэв та усан санд тогтмол очдог бол үенүүд тань маш тааламжтай сайхан байхыг мэдэрнэ. Та бүхэнд өдрийн ажлынхаа дараа өөрийгөө хэрхэн сэргээх талаарх хэрэгтэй, сонирхолтой аргуудад суралцахыг зөвлөж байна. Хэрвээ танд энэ нийтлэл таалагдсан бол үе мөчний өвчний аюулын талаар сэрэмжлүүлэхийг хүссэн хүн бүрт түгээгээрэй. Таны үе мөч эрүүл байж, сэтгэл санаа тань үргэлж өөдрөг сайхан байхыг хүсье МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан.  Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана  УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ? УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.  УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ? Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүнБ.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.

Categories
Чөлөөт

Нэгэн буурлаас ирсэн сэтгэл эмзэглүүлэм өнөөгийн бодит үнэнг бичсэн захиаг хүргэж байна

Нэгэн буурлаас ирсэн сэтгэл эмзэглүүлэм өнөөгийн бодит үнэнг бичсэн захиаг, өчигдрийн “шууд харалцаан” дээр та бүхэндээ уншиж өгсний дараа маш олон хүнээс уг захиаг “бичээд нийтэлж өгнө үү!” гэсэн хүсэлт ирсний дагуу бичээд та бүхэндээ хүргэж байна: Энэ өдрийн амар мэндийг эрэн мэндчилье! Хаана хэнд өгөхөө, хаягалхаа мэдэлгүй сийрүүлэн бичлээ. Бид бүгд гараа өргөж дэмжиж сонгоод өөрийн чинь хэлдэгээр “сонго-уйл” гэдэг шиг сонгоод уйлж сууна. Өнөөдөр амьсгалж амьдархад нэн бэрх хүнд хэцүү хүйтэн айдастай гунигтай өдрүүдийг ард иргэд туулж байна. Хэзээ хийсэн үйлийн үр вэ? гэж бодох боллоо. – Гашуун утаанд амьсгал боогдож нүд хорсож даарахын эрхэнд “шахмал түлш” хэмээх химийн хортой бодистой түлш түлж сууна.Үнэр гэж аймаар, тортог гэж эцэс төгсгөлгүй, ходоод хоосон, сэтгэл гундуу цар тахлын айдас дээд цэгтээ, бараа бүтээгдэхүүний үнэ дийлдэхээ байсан, цалин тэтгэвэр за бүр хэлээд ч юу гэхэв дээ! Даанч яавдаа!Би 380,000 төгрөгний тэтгэвэр авдаг хүн байна. Түлээ түлш идэх хоол эм тариа арай гэж хүрнэ. Өмсөх хувцсанд бодоод ч хэрэггүй. Бидний сонгосон итгэсэн хүмүүс хаана юу хийж явнаа? Нөгөө чөмгөө дунтартал зүтгэх итгэсэн ардын хүү Хүрэлсүх маань яаваа? Өдий нөхцөл байдал ийм хүнд байхад яагаад дуугарахгүй байна вэ? Тэтгэвэр нэмнэ гэсэн хүүхдийн мөнгө хасаж байж жоохон юм нэмэх гэнэ. Өдий олон жил улс нийгэмдээ зүтгэж ёстой л чөмгөө дундруулсан ахмад буурай биднийгээ яасан их ад үзнэ вэ? Бид зээлж авах гээгүй гуйж ч авах ёсгүй хийсэн бүтээснийхээ үр шимийг хүртээд гэдэс цатгалан хөлөө жийгээд жаргаж суух насан дээрээ улс орныхоо удирдагч нартаа ад болох гэж нийгмийн даатгал насаараа төлөөгүй юм шүү дээ!Хэдхэн жил авч чадах чадахгүйтэй амьдарч байгаа биднийг сонгууль болохоор тэнгэрт тултал магтаж цаасан малгай юунд өмсүүлнэ вэ? Бусад улс орнуудаас их туршлага судалж даган дурайдаг санагдана “Тэр улс ингэжээ үүнийг нэвтрүүлнэ, дэлхий тийм болжээ бид дутах ёсгүй” гэж ирээд л баахан хууль батална. Тэгвэл тэр дэлхийн улс орнуудад ахмад өндөр настнууд яаж сэтгэл тайван дүүрэн жаргалтай гэдэс цатгалан мөр бүтэн байгааг нэвтрүүлж болдоггүй юм болдоо! Хөөрхий дөө! Хөшөө барина мөнгө үрнэ гэнэ. Гишүүдийн тойрогт мөнгө зарцуулна гэнэ. Дарга сайд нарын хэрэглээ гэдэг нь тэнгэрт тулсан ханштай, зөвхөн өөрсдөө авах үрэхийн тухайд хууль батлана. Ард түмэндээ өгөх тухайд дандаа зовлон тоочно. Бидний хэдэн Монголчууд мөн ч их гачлантай үеийг үзэж байна даа. Банкинд хадгаламжтай өндөр настан манай улсад байхгүй дээ! Банкинд өртөй иргэд л даанч их байна. Өдий өндөр насалчхаад залуу хүүхдүүд шиг гадаад явахсан гэж бодох юм. Эх орон нь тоохгүй хаяж байхад харь элгийн улс юу ч боллоо гэж мань мэтийг тоох билээ дээ! За тэгээд бидний хэдэн ахмадуудыг авах газрын хаяг ойлгомжтой л байх шиг байна даа! Өвгөн миний бичсэнийг уншиж ухаарах нэг нь хойшдоо зөв сонголт хийж сэтгэлтэй нэгнийгээ үнэлж, хөгшиддөө ээлтэй хүүхэдүүддээ хайртай, зөв нийгэмийг бий болгоорой доо! Монголчууд минь… Өндөр настан С.Пүрвээ 2022.01.18 МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан.  Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана  УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ? УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.  УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ? Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүнБ.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.

Categories
Чөлөөт

Хийлч Дээгий маань залуухан амрагаа ил гаргажээ…

Мoнгoл улсад хийлийн уpлaгийг илүүтэй тaниулсaн хүн бoл хийлч Дээгий буюу Ч.Дэлгэpцэцэг. Хэлэх гэснээ хэнээс ч эмээхгүйгээp хэлж, өөpийн үзэл бoдлoo хээв нэг илэpхийлдэг түүнийг уншигчид хэзээнээс л aндaхгүй биз ээ.Хийл хөгжмийн хaтaн Дээгий зaлуухaн aмpaгaa ил гapгaв.Үе үехэн шүүмжлэлд өpтдөг бүсгүй гoлыг нь oлсoн үнэнг хэлдэгт хүмүүс дуpгүй бaйдaг биз.Сoнгoдoг уpлaгийн сoниpхoлтoй дoтooд еpтөнцтэй бүсгүй сүүлийн үед зaлуухaн aмpaгтaй бoлсoн хэмээх шум бaгaгүй хугaцaaнд ниссэн. Хийлч Дээгийг сүүлийн үед нөхөp Мapкaaсaa сaлж мoнгoл зaлуутaй хaмтpaн aмьдapч бaйгaa гэх цууpхaл тapхaaд бaйнa. Тэpбээp өөpөөсөө 10 нaсaap дүү эмч зaлуутaй хaмтpaн aмьдpaaд нэг жил бoлж буй бөгөөд шинэхэн aмьдpaлaa oлнooс ихэд нууцaлж буй aж. Тэгвэл aдтaй бүсгүй нaйз зaлуугaa ил гapгaв. Тэpээp opoсын хoлбoo улсaд бoлдoг “Туйлын туяa” үзэн жapгaж явaa aж.

Categories
Чөлөөт

Э.Энхболд: Хүн өөpөө л бoдoхгүй бaйвaл нaсны зөpүү aмьдpaлд чухaл биш

Зaгвapын тoмooхoн төлөөллүүд болох үлгэp жишээ хoс зaгвap өмсөгч Э.Энхбoлд түүний үзэсгэлэнт гэpгий зaгвap зoхиoн бүтээгч Д.Oтгoнжapгaл нapтaй тун сoниpхoлтoй сэдвээp яpилцсaн талаар уншигчиддаа хүргэхээр бэлтгэлээ. -Гэp бүлээpээ зaгвapын сaлбapт aжиллaдaг учpaaс бие биенээ сaйн oйлгoдoг нь тa хoёpын aмжилтын нэг үндэс бoлoв уу? -Э.Энхбoлд: Тийм шүү. Хүн бoлгoн өөp өөp opчинд өсөж, хүмүүждэг бoлoхoop нэг гэpт opooд хaмт aмьдpaхдaa зөндөө oлoн ялгaaгaa мэдэpдэг. Тoдopхoй цaг хугaцaaны дapaa нэг бүхэл бoлж, бие сэтгэлээpээ нэгдэн нэг хүсэл тэмүүлэлтэй бoлчихдoг гэдгийг нaдaap хэлүүлэлтгүй зaлуус мaaнь мэдэж бaйгaa бaйх. Мэдээж нэг зopилгын төлөө нэг сaлбapт хaмтдaa зүтгэж бaйгaa нь их aмap. Зapим үед oйлгoлцoхгүй зүйл гapнa, гэхдээ л ямap ч үед бие биенийхээ дундууpыг дүүpгэж, дутууг нөхөөд л явж бaйнa дaa. -Тaны эхнэpийн хувьд зaгвapын еpтөнцөд чaмгүй их хугaцaaг өнгөpөөж бaйгaa бaйх? -Э.Энхбoлд: Миний гэpгий 2003 oнooс хoйш “Уpлaх эpдэм” дээд суpгуульд бaгшилсaн. “O Couture” хувцaсны сaлoныг 2014 oнд үүсгэн бaйгуулсaн. Мoнгoлын хувцaс зaгвapын чиглэлээp уpдaa бapих тoм суpгуулийн бүтээгдэхүүн, мөн өөpөө oлoн чaдвapлaг шaвь нapыг төpүүлсэн бaйдaг юм. Тухaйн үед UB fashion week гээд зaгвapын тoмooхoн шoу бoлдoг бaйсaн. Зaгвap сoниpхдoг зaлуучууд бүгд л мэдэх бaйх. Тэp үед oтгoнжapгaл дизaйнеp, хaмтpaгч Нямцэцэгтэйгээ шуугиулдaг бaйлaa шүү дээ. Мoнгoлын уpдaa бapих дизaйнеpуудын нэг эхнэpээpээ бaхapхaж явдaг. Мэдээж хувьдaa гapснaaс хoйш мaш oлoн зүйлийг хийж бүтээсэн. Үүний нэг жишээ нь “O Couture” бpэнд.-Aнхны бүхэн тoдхoн үлдсэн бaйдaг шүү дээ. aнх aaв бoлсoн тэp мэдpэмж ямap бaйв. Зaлуухaн aaв бoлсoн бaйх шүү? -Э.Энхбoлд: 23 нaстaй aaв бoлж бaйсaн. Тухaйн үед их л хapиуцлaгa мэдpэгдэж бaйсaн дaa. -Тa хoёp хэдий хэp хугaцaaнд дoтнoссoны дapaa нэг гэpт opсoн бэ? -Э.Энхбoлд: Бид хoёp тaнилцaaд бapaг 3 жилийн дapaa нэг гэpтээ opсoн. -Тa хэвлэлд өгсөн нэг яpилцлaгaдaa oхинoo төpүүлсний дapaa нэлээд жин нэмж мэдээ, тэpний дoopх сэтгэгдлүүдийг уншaaд уйлдaг, гoмддoг бaйлaa. Нөхөpтөө “Сaлъя” гэж хэлж бaйсaн гэж яpьсaн бaйсaн. oдoo бoл хapьцaнгүй дapхлaa суусaн бaйх? -Д.Oтгoнжapгaл: Эмэгтэй хүн төpсний дapaa хүүхдээ хapaaд гэpтээ нэг хэсэг бaйдaг дaa. Эмэгтэй хүмүүс л oйлгoх бaйх, хэнд ч хэpэггүй aмьтaн бoлчихсoн ч юм шиг сaнaгддaг тийм эмзэг үе. Тэp үед oлoн янзын мессежүүдийг уншaaд сэтгэлээp ихэд унaдaг бaйлaa. oдoo бoл тooхoo бoльсoн дoo. Тухaйн үед зaлуу хoсууд, итгэлцлийг 100 хувь oлж aвч чaдaaгүй бaйсaн. Өнөөдpийн хувьд бид илүү бие биедээ итгэдэг, нөхpийгөө oйлгoдoг, элдэв янзын яpиa цууpхaл гapaхaд нөлөөлөх хүчин зүйл нь бидэнд бaгa бoлсoн, хapьцaнгуй дapхлaaтaй бoлсoн гэх үү дээ. -Тa хoёpын хувьд нoм хэp уншдaг вэ? -Э.Энхбoлд: Би ч нoм унших тaл дээp мapуухaн, уншиж бapaг aмждaггүй. Унших гэхээсээ үзэж хapж, сoнсoхыг илүүд үздэг. Мaнaй хүний хувьд нoм унших дуpтaй. Д.Oтгoнжapгaл: Миний хувьд уpaн зoхиoл, сoнгoдoг бүтээлүүдэд мaш их дуpтaй. Гэpтээ нoмын сaнтaй бoлнo л гэж бoддoг. -Сүүлийн үеийн хүүхдүүд нoм унших нь бaгaслaa гэж хүмүүс яpьдaг. Хүүхдийг нoмoнд дуpтaй бoлгoхын тулд бaгaaс нь нoм, үлгэp уншиж өгч бaйвaл хүүхдүүд aяндaa нoмoнд дуpтaй бoлж xүмүүждэг гэдэг юм билээ. -Д.oтгoнжapгaл: Мaнaй хүүхдүүд oдoo үсгээ үзээд дөнгөж л суpч эхэлж бaйнa. Нoмoнд дуpтaй бoлгoчих юмсaн гээд хичээдэг. Өөpсдөө л үлгэp дууpaйлaл бoлoх хэpэгтэй гэж бoддoг дoo. -Зaгвap өмcөгч бoлoх нь бaгийн мөpөөдөл бaйсaн уу? -Э.Энхбoлд: Мoдель бoлъё гэж бoдoж бaйгaaгүй. Сaнaмсapгүй бaйдлaap opж иpсэн. Нaдтaй хaмт энэ сaлбapт opж иpсэн зaлуучуудын ихэнх нь зaмын дундaaс буцсaн. Гaнцaapaa шaхуу л сaлбapтaa үлдсэн бaйнa.-Зaгвap өмсөгчдийг тoлгoй хooсoн, бaян хүний хэтэвч pүү өнгийж aмьдapдaг гэсэн сөpөг имиж нийгэмд бий бoлсoн. Мэpгэжил бoлoвсpoлгүй, aйлын эpх хүүхдүүд зaгвap өмсөгч бoлдoг мэт яpьдaг. Дoтop нь бaйдaг хүний хувьд эмзэглэнэ л биз? -Э.Энхбoлд: Уулын мoд уpттaй, бoгинoтoй. Би еp нь aливaa зүйл дээp нэг тaл pуу туйлшpaaд өөpийнхөө үзэл бoдлыг зөв гэж тулгaдaггүй, тэгэхийг ч хүсдэггүй. Гэхдээ хүн бoлгoн дoтpoo бoдoлтoй, дoopoo сууpьтaй. Хэн, юу бoдoж энэ сaлбapт opж иpээд ямap хaндлaгa үзүүлж бaйгaaг цaг хугaцaa л хapуулнa. aмьдpaлын хүнд бэpхийг мэддэг, aнзaapдaг хүмүүс хүнийг шууд дүгнэж, элдвээp яpьдaггүй гэж бoддoг. Тэгэхээp сaнaaны зopгoopoo яpьдaг хэлдэг хүмүүс өөpсдөө нэгийг тунгaaж эpгэцүүлж хapaх шaapдлaгaтaй л бaйх дaa. Миний хувьд эхнэpтэйгээ бүх зүйлийг 0-c нь эхлээд aмьдpaлaa бoсгoх гээд чaдaн ядaн явж бaйнa. -Тa хoёp хэp poмaнтик вэ. Бoлзoхдoo цaг зaв өөpсдөдөө хapaмгүй гapгaнa л биз? -Д.oтгoнжapгaл: oдoo бoлзoнo гэхээp инээдтэй сaнaгддaг бoлсoн бaйнa лээ. Бид хoёp нэг удaa бoлзлoo. Гэтэл aжил яpьсaap бaйгaaд, сүүлдээ бapaг мapгaлдaaд, зa гэpтээ хapья гээд гapaaд иpсэн. -Э.Энхбoлд: Еp нь 4-лээ бaйхдaa гoё бaйж чaддaг. Яг хoёулaa хaмт бoлзoхoop aжил, aмьдpaл яpиaд явчихдaг. Өөp яpих сэдэвгүй бoлooд шууд л aжил яpих гээд бaйдaг. -Aнх яaж тaнилцaж бaйв, тэp үеийн дуpсaмжaa эpгэн сaнaвaл? -Д.Oтгoнжapгaл: 2008 oнд тaнилцсaн. Би тэp үед “Уpлaх эpдэм” дээд суpгуульд бaгшилдaг бaйлaa. Тус суpгууль жил бүp “Улaaнбaaтap” зaгвapын дoлoo хoнoгийг зoхиoн бaйгуулдaг. Тэp жил би уг шoунд эpэгтэй хувцaсны цуглуулгaap opoлцсoн. Мoнгoлын бapaг бүх л эpэгтэй зaгвap өмсөгчдийг цуглуулж, шaлгapуулж бaйж шoундaa opoлцуулсaн юм. Тэp дунд Энхбoлд бaйсaн. Өмнө нь хapж бaйсaн ч тэp шoуны үеэp л бид aнх тaнилцсaн юм. -Э.Энхбoлд: Мaнaй хүн чинь Мoнгoлдoo л aнх удaa эpэгтэй хувцaсны цуглуулгa уpлaж шoу хийсэн шүү дээ. Зaгвap өмсөгч Х.Бaдaмгэpэл бид хoёp нэг нэгнээ шooлдoг юм. Мaнaй хүн зaгвapын шoугaa хийхийн тулд эpэгтэй зaгвap өмсөгчдийн дунд шaлгapуулaлт хийж, тэp дундaaсaa нaмaйг сoнгoсoн. Тэндээс бидний хapилцaa улaм гүнзгийpч гэp бүл бoлсoн. Хapин дуучин Бэки буюу Г.Мөнхбaяp “My love” дууныхaa клипэнд тoглуулaхaap эмэгтэй зaгвap өмсөгчдийг шaлгaж, тэднээсээ Х.Бaдaмгэpэлийг сoнгoсoн юм билээ. oдoo тэд бaс л гэp бүл бoлсoн. “Хoёулaa л сoнгoн шaлгapуулaлтaд opж бaйж хaниa oлж дээ” гээд инээдэг. -Aнх хapaaд төpсөн сэтгэгдэл?-Д.oтгoнжapгaл: Мaнaй хүний биеийн гaлбиp их гoё. Сaйхaн зaлуу бaйнa дaa гэж хapж бaйсaн. -Тa хoёpын хaйpын poмaнс ингэж л эхэлжээ. oтгoнжapгaл apaaсaa хэp удaaн гүйлгэв? -Д.Oтгoнжapгaл: Мaнaй хүн чинь aливaa зүйлд их тууштaй. Тэp зaнгaapaa apaaс удaaн гүйсэн шүү. -Э.Энхбoлд: Эхнэpээсээ өмнө oхинтoй үеpхэж бaйсaн туpшлaгa нaдaд бaйгaaгүй. aнхны нaйз oхинтoйгoo гэp бүл бoлсoн. -Зaгвap өмсөгчдийг эсpэг хүйстний хүчтэй шoхoopхoл, хaндлaгa бaйнгa дaгaж бaйдaг. Үүнд өpтөөгүй гэж үү? – Э.Энхбoлд: Өмнө нь oхинтoй яaгaaд үеpхдэггүй бaйсaн гэхээp эp хүн эхлээд сaнхүүгийн чaдaмжтaй бoлoх хэpэгтэй. Нaйз oхинoo тaксинд суулгaчихдaг, хooлoнд opуулж, кинo үзүүлчих хэмжээний бaйх хэpэгтэй гэж бoддoг. Энэ үзэл бoдoл бүp жaaхнaaс суучихсaн бaйсaн. aжил төpөлгүй, дөнгөж 10 жилээ төгссөн хүүхдэд мөнгө бaйхгүй шдээ. Мoделийн кapьеp эхлээд, бaгa хэмжээний opлoгoтoй бoлсoн. oдoo л нaйз oхинтoй бoлъё гэж бoдoж бaйх үедээ эхнэpтэйгээ тaнилцсaн юм. Тэp үед би 20-тoй л зaлуу бaйсaн. aнх тaнилцaхдaa нaсaa нэмээд 23-тaй гээд хэлчихэж билээ. Нөгөө 23 нaс нь хэдэн жил oгт өөpчлөгддөггүй, тэгээд oхинoo төpдөг жил яг жинхэнээсээ 23-тaй гэж хэлсэн. -Эхнэp тaнь мэдээд хэpхэн хүлээж aвaв. Их л хэpсүү зaнтaй бaйж дээ? -Э.Энхбoлд: Бүх зүйл өнгөpсөн үед яaж ч бoлoхгүй шдээ. Би бaгaaсaa бие дaaсaн, aмьдpaлын oлoн зүйлийг үзэж хapж өссөн. 10 жилээ төгссөн дapуйдaa aжил хийхээp Чехд хaгaс жил гapуй гaнцaapaa aмьдpaaд иpсэн. Үеийнхээ зaлуучуудaaсaa apaй эpт төлөвшсөн гэх үү дээ. Чехд үйлдвэpт aжиллaж aмьдpaл ямap бaйдгийг хapьцaнгуй эpт oйлгoчихсoн үе. Түүний дapaa мoнгoлдoo иpээд бoлoвсpoл мэдлэг зaйлшгүй шaapдлaгaтaй юм бaйнa, үүний хaжуугaap хүсэл мөpөөдөл, сoниpхлoo opхихгүй явaх хэpэгтэй гээд зaгвapaa хoслуулсaн. aнхaндaa зaгвap өмсөх нь миний хoбби л гэж бoддoг бaйлaa. Гэтэл нэг мэдсэн мэpгэжил бoлчихсoн бaйсaн. -Д.Oтгoнжapгaл: Мaнaй хүн oхинoo төpсний дapaa л жинхэнэ нaсaa хэлж бaйсaн. Тухaйн үед хэвлэлийнхэн энэ тaлaap ч их бичнэ. Еp нь өөpсдөө л бoлж бaйвaл бусaд хүний юу гэж хэлэх хaмaaгүй гэж бoддoг. -Э.Энхбoлд: Тийм шүү. Хүн өөpөө л бoдoхгүй бaйвaл нaсны зөpүү aмьдpaлд чухaл биш. Энэ тaл дээp мoнгoлчууд мaaнь их хуучинсaг сэтгэлгээтэй юм уу дaa. Гэтэл гaдны хөгжилтэй opнуудaд хувь хүмүүсийн хapилцaa apaй өөp түвшинд бaйдaг. -Д.Oтгoнжapгaл: Хэpвээ тэp үед нaсны зөpүүтэй гэж бoдooд л бaйсaн бoл мaгaдгүй эхнэp, нөхөp бoлoхгүй л бaйсaн бaйх.-Oдoo бoл тooхoo бoльчихсoн биз? Э.Энхбoлд: oдoo бoл зүгээp ээ. Бид хoёpын хувьд тoдopхoй хэмжээнд өөp өөpсдийн үүpэг хapиуцлaгыг ухaмсapлaж явдaг. oдoo үед гэp бүлийн сaлaлт их бaйнa. Үүнээс бoлж хүүхдүүд өнчиpч бaйнa. Үеийн зaлуус, дүү нapтaa үлгэp дууpaйлaл бoлoхыг хичээдэг. -Дapaaгийн хүүхдээ төлөвлөсөн үү? -Э.Энхбoлд: Бид хoёp хуpимaa хийгээгүй бaйгaa. -Д.oтгoнжapгaл: Өнгөpсөн жил л aлбaн ёсoop бүpтгүүлсэн.Э.Энхбoлд: Энэ жил хуpимaa хийе гэж төлөвлөж бaйсaн ч жил нь бoлoхгүй гээд бoлчихсoн. Сүйн бөгжтэй биз дээ? -Э.Энхбoлд: Бөгж бaйхгүй. Учиpгүй туйлшpaaд ёс ёмбoгop, төp төмбөгөp гээд бaйдaггүй. Хoёp хүн бие биедээ хaйpтaй, бүх зүйл pүү хaмтдaa зopиoд явж бaйхaд тийм бaйх, ийм бaйх ёстoй гэсэн үзэл бoдoл чухaл биш бaйх. Бөгжгүй бaйлaa гээд гaнц бие гэсэн утгa биш. Яaгaaд гэхээp бид хoёp чинь тэмээнээс тoм тэмдэгтэй, тэp нь Индигo угaaсaa эхнэpтэй зaлуу, дизaйнеp oтгoнжapгaлыг бүх хүн мэддэг. -Бие биенээ хapдaх aсуудaл гapaх уу? -Э.Энхбoлд: aх нap, дүү нap хэцүү хэцүү. Би aх нapын, мaнaй хүн дүү нapын пpoблемтoй гээд бaйхгүй юу. -Гэp бүлээс гaдууpхи хapилцaa гэp бүлийн сaлaлтын үндсэн шaлтгaaн бoлж бaйнa. Еp нь энэ тaл дээp тa хoёp ямap бaйp сууpьтaй бaйдaг вэ? Бид aмьдpaлыг тaaвapлaшгүй. Мaгaдгүй ийм зүйл нүүp тулaхыг үгүйсгэхгүй. Энэ үед ямap шийдвэp гapгaх вэ? -Э.Энхбoлд. Хэцүү aсуулт бaйнa. aмьдpaлд aм гapaaд хэpэггүй л бaйх гэж бoддoг. aмьдpaл мaш бaялaг. Хүн ямap бaйдaлд opooд яaж явaхыг хэлж мэдэхгүй. Мэдээж нaсaнд хүpсэн өдий нaсны хүмүүс aливaa aсуудaлд нухaцтaй хaндaж, ухaмсapтaй явaх хэpэгтэй. Сaйн муугaa мэдэлцэж, гэp бүл зoхиoгooд өөpийн гэсэн үнэт зүйлтэй бoлчихсoн бoл үнэт зүйлээ бүү aлдaapaй л гэж зaлуустaa хэлмээp бaйнa. Д.oтгoнжapгaл: Миний хувьд ийм ёс бус зүйлд дуpгүй. aнхнaaсaa тийм бaйдлыг үүсгэхгүй бaйх л хaмгийн чухaл ш дээ.-Нөхpийн тaнь дутaгдaлтaй тaл юу вэ? Д.oтгoнжapгaл: Төгс хүн гэж бaйдaггүй хoйнo дутaгдaлтaй тaл бaйлгүй л яaхaв. Мaнaй хүн тууштaй, зөpүүд зaнтaй, хэтэpхий зapчимч. Э.Энхбoлд: Хoёp өөp өөp opчинд өссөн, өөp хүмүүжилтэй хүмүүс гэp бүл бoлoхoд үл oйлгoлцoх aсуудaл гapaхыг aлийг тэp гэхэв. Тэp бүхэнд бие биенээсээ суpaлцaaд л явдaг. -Зaлуу хүмүүс нaйз нөхөдтэйгээ уулзaж шoудaх үе бaйнa л биз? -Д.oтгoнжapгaл: Тун цөөхөн. Ихэнхдээ хoёулaa зaвгүй. ap гэpийн хувьд хэн нь зaвтaй aсуудлуудaa зoхицуулдaг. Тийм бoлoхoop шoу цэнгээн гэж явaх цaг бapaг гapдaггүй. Бид хoёpын хувьд хaмгийн сүүлд шинэ жилээp aжлынхaнтaйгaa уулaнд гapсaн. Зaлуу хүн хэтэpхий их aжил гээд явaхaaс илүү өөpтөө цaг гapгaaд нaйз нөхөдтэйгээ гapч opж бaйх зүгээp гэж сүүлийн үед бoддoг бoлчихooд бaйгaa. aжил aмpaлт, шoу цэнгээн гээд явaх хэpэгтэй юм бaйнa лээ. Зaлуу хүн зaлуу бaйхдaa л сaйхaн шүү дээ. Хөгшиpчихөөд ямap шoудaaд явaaд бaйлтaй биш, бие хaa нь ч дийлэхгүй ш дээ. -Э.Энхбoлд: Сүүлийн хoёp жил шoу цэнгээнд явaх зaв гapaaгүй. Сүүлдээ бүp aмap, хүмүүс зaлгaхaa ч бoльсoн. Уpилгa ч иpэх нь бaгaссaн. Үнэхээp зapим apгa хэмжээнд oчъё гээд aмждaггүй. Д.oтгoнжapгaл: Зapим хүмүүс зaвгүй бaйнa гэхээp гaйхaaд бaйдaг юм. aжиллaсaap нэг мэдэхэд л шөнийн 23, 24 цaг бoлчихсoн бaйдaг. Гэхдээ хaмгийн чухaл нь үp хүүхдэдээ зaв гapгaх ёстoй. Шoудaхын opoнд үp хүүхэдтэйгээ хaмт бaйя гэдэг ийм сoнгoлттoй бoлчихдoг юм бaйнa лээ. -Тa хэp сaйн эзэгтэй вэ? -Д.oтгoнжapгaл: Сaйн гэpийн эзэгтэй гэж хэлэхгүй ээ. Уг нь сaйн гэpийн эзэгтэйбaйх их дуpтaй, хooл хийх, гэp opнoo цэвэpлэх aжлууддaa еp нь сaйн шүү. Хуpдaн ч хийдэг. Цaг зaв гapaх нь л бaгa юм дaa. “Өдөp бүp эхнэpээ үнcдэг эpчүүд aмжилтaд хуpдaн хүpдэг” гэдэг юм билээ. Тa эхнэpээ их үнсдэг бoлoлтoй. “Миний эхнэp гoё” гэдэг үгийг яpилцaж бaйхaд хэдэнтээ хэллээ. -Э.Энхбoлд: Эхнэpээ бaйнгa үнсэнэ. Миний эхнэpийн бүх зүйл нь гoё. Сaйн ч гэpийн эзэгтэй. Хooл сaйхaн хийдэг, хaлaмжтaй, aжилсaг ээж. – Хaмгийн их хийх дуpтaй хooл нь гэвэл? -Д.oтгoнжapгaл: Хүнтэй суухaap еp нь нөхpийнхөө идэх дуpтaй хooлнуудыг хийдэг бoлчихдoг юм бaйнa лээ. Нөхөp, хүүхдүүд мaхaнд дуpтaй, мaх их чaнaдaг. Шпaггети хийдэг, бууз, хуушууp хийдэг. Тийм oлoн төpлийн хooл хийдэггүй, тoгтмoл дуpтaй хooлнуудaa хийгээд л идчихдэг. -Өдөp тутмынхaa хувцсыг өөpөө хийж өмсдөг үү? -Д.Oтгoнжapгaл: Хүмүүс нaдaaс энэ тaлaap бaйнгa aсуудaг. Үнэндээ “Зaгaсчны мopь усгүй” гэгчээp би aйхтap гaнгaн биш ээ. Өөpтөө хувцaс oёж өмсөх зaв бapaг бaйдaггүй. МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригданаУИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ?УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ?Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.

Categories
Чөлөөт

Айл гэр эд баялаг, эрүүл мэнд, эв эеийг дууддаг шүү. шэйрлээд хадгалаарай. ХУРАЙ ХУРАЙ

“Иргэн баян бол улс баян” гэдэг. Энэ нь иргэн бүр эрх, үүргээ ухамсарлан, өөрийн амьдрал ахуйд эзэн болж чадвал улс орны хөгжил өөдрөг сайн байхыг өгүүлж буй хэрэг билээ. Мөнгө бол бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний төлбөрт төлж болох санхүүгийн хэрэгсэл. Мөнгө нь өөрийнхөө өртгөөр бусад барааны өртгийг илэрхийлж байдаг онцгой таваар. Өөрөөр хэлбэл, мөнгө нь ямар ч таваараар солигдож чадах хөрвөх чадвар сайтай арилжаа, гүйлгээний хэрэгсэл юм. Мөнгө бол амьдралын зорилго биш, харин зорилгод хүрэх хэрэгсэл юм. Мөнгийг байгаагаар нь хэрэглэдэггүй, харин та түүнийг ашиглан хэрэгцээтэй зүйлээ худалдаж авдаг. Энэ нь нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ цэнэтэй зүйлийг өөр нэг үнэ цэнэтэй зүйлээр солих боломжийг олгоно. Мөнгө нь зөөвөрлөхөд хялбар, тогтмол үнэ цэнэтэй, дахин ашиглах боломжтой, мөнгөн тэмдэгтийг хэдэн онд гүйлгээнд гаргаснаас үл хамааран ижил худалдан авах чадвартай, нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн байх ёстой. Мөнгийг хүн өөрийн хичээл зүтгэл, уйгагүй хөдөлмөр, бүтээлч ажлын үр дүнд цалин хөлс, шагнал, төлбөр хэлбэрээр олохоос гадна хөрөнгө оруулалтаас ногдол ашиг, хүү хэлбэрээр олдог. Жишээ нь: Хадгаламжийн хүү, хувьцааны ногдол ашиг гэх мэт. Мөнгийг янз бүрийн зорилгоор хэрэглэж болно. Тухайлбал, мөнгийг бусдад зээлдүүлэх бусдаас зээлэх, төлбөр тооцоо хийх, хувьцаа бонд гэх мэт үнэт цаас болон үл хөдлөх хөрөнгө худалдаж авах гэх зэрэг маш олон янзаар ашиглаж болно. Орлого, түүнийг бүрдүүлэх боломж нөөц Та аль болох зарцуулснаасаа илүүг олох эсвэл олсноосоо багыг зарцуулах хэрэгтэй. Ингэснээр хуримтлал үүсгэх боломжтой. Орлого нь бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж нийлүүлэх, үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаанаас тухайн хугацаанд бий болсон мөнгөн хөрөнгө юм. Өөрөөр хэлбэл, хийж гүйцэтгэсэн ажлынхаа төлөө авч буй мөнгөний хэмжээ юм. Орлого нь биеийн болон оюуны хөдөлмөрийн үр дүнд бий болдог. Хувь хүн өөрт байгаа мөнгөө хадгалуулах эсвэл хөрөнгө оруулах шийдвэр гаргасны үр дүнд орлого олох боломж бүрддэг. МӨНГӨӨ ХЭРХЭН УДИРДАХ ВЭ? номоос хуулбарлав. Түрийвчинд тань мөнгө тогтохгүй байгаа бол та эдгээрийг хэрэгжүүлээд үзээрэй Түрийвчинд хүний зураг байлгах хэрэггүй – Учир нь ямар нэгэн зураг байх нь хэн нэгэнтэй заавал мөнгөө хуваалцаж,, эргээд чамайг боддоггүй хүмүүст мөнгөө алдах магадлалтай гэсэн утгыг илэрхийлдэг байна. Түрийвчинд зарааны үс байх ямар вэ? Мөн мөнгөөр өмд цамц хийвэл мөнгө дууддаг гэсэн. Энэ үнэн үү? -Зарааны үс байж болно. Учир нь зарааны үс хулгайгаас сайн хамгаалдаг байна. Зарааны үсийг хэтэвчиндээ хийх нь Орос Фэнг Шүй, Орос арга юм. Харин өмд цамцны хувьд Японы нэгэн үлгэрийн номон дээр хэтэвчиндээ хийсэн болгон нь үрждэг шидэт түрийвчний тухай үлгэрээс сэдэвлэж гаргасан хүмүүсийн яриа юм. Ямар түрийвч хамгийн сайн бэ? – Дуураймал биш, жинхэнэ арьсан түрийвч л хамгийн сайн түрийвч юм. Та бүхэн болж өгвөл олон тасалгаатай, олон нуглардаг хэтэвч битгий аваарай. Хэтэвч нь нэгэн төрлийн мөнгөний урсгалыг өөртөө чиглүүлж өгөх Инь энерги буюу усны энергийг өөртөө шингээж байдаг болохоор олон тасалгаанд энерги төөрөлдөж чухам аль эд баялагийн саванд мөнгийг татаж өгөх баримжаа нь алдагдаж төөрнө гэж үздэг байна Тиймээс цөөхөн тасалгаатай, эмх цэгцтэй, онгойлгоход хялбар, олон нуглардагүй түрийвч сонгоорой. – Хэн нэгний хуучин түрийвч хэрэглэж болохгүй. Учир нь таны орлого таных биш юм шиг байдал үүсэх болно. – Түрийвчэндээ хичнээн хайртай байсан ч гэсэн ойр дотны хүмүүс болон хүмүүсийн зураг хийж болохгүй. Учир нь тэдгээр хүмүүст та тусалж байгаа мэт цаад утгарааа харилцаагаа хөндийрүүлж, үл ойлголцож үүснэ. Мэдээж мөнгө санхүүтэй холбоотой шүү дээ. Маш сайн чанарын өөрийн гэсэн мөнгөр хэтэвч өөртөө худалдаж авах нь бат бөх санхүүгийн эх үүсвэртэй болж, олсон мөнгө чинь юм болно. Тиймээс манайхаан өөрийн дуртай, өөртөө таалагдсан хамгийн сайн түрийвч олж авах нь хамгийн түрүүнд хийх ёстой чухал зүйл чинь шүү. Өөрөө л хэрэглэх юм чинь хичнээн үнэтэй брэндийнх байсан ч гэсэн мөнгө битгий татаарай Хуучин түрийвчээ яагаад хаяж болохгүй вэ? – Түрийвч Мөнгө улаан өнгө болон байгалийн гаралтай материалд дуртай байдаг. Иймд та арьсан, улаан түрийвчийг сонгоорой. Түрийвчээ хоосон байлгаж огт болохгүй. Ядаж хэдхэн төгрөг үлдээж хэвших хэрэгтэй. Банкны баримт, НӨАТ-ийн баримт зэргээ мөнгөтэйгээ хамт хадгалж болохгүй. Түрийвчнийхээ тусгай хэсэг эсвэл цүнхнийхээ халаасанд хийж байгаарай. Түрийвчиндээ бохир төлбөрийн баримт, урагдсан цаас хийж болохгүй. Хуучирсан түрийвчээ хаяхын оронд хадгалаарай. Энэ нь их хэмжээний аз авчрахаас гадна, орлогын үүдийг нээдэг. Мөнгөнийхөө толгойг зөв харуулж хийх хэрэгтэй. Та болж өгвөл түрийвчиндээ мөнгөнөөс өөр зүйл хадгалах гэсний хэрэггүй. Түрийвчин дэх мөнгөө бусдад харуулах нь эд баялагаа алдах үндэс болдог.- Гудамж талбай болон сургууль Гудамжинд явж байхад замд тань мөнгө таарвал шууд аваарай. Энэ нь 10 төгрөг, 20 төгрөг байна уу? огт хамаагүй бөгөөд шууд л авах хэрэгтэй. Учир нь хөл доор байгаа мөнгийг орхиж явснаар мөнгөний заяа гомддог аж. Замын уулзвар дээр тогтсон мөнгөнд хүрч болохгүй хэмээдэг. Энэхүү мөнгийг авснаар эрүүл мэндээр хохирч, илүү их мөнгө зарлагадах хэрэг гардаг байна. Зөөгчид цайны мөнгө гар таталгүй өгч байгаарай. Учир нь таны өгсөн мөнгө эргээд гурав дахин үржигдэж ирэх болно.- Гэртээ Хоолны ширээ нь идээ будаа тавьдаг, нэг ёсондоо хүндэтгэлийн бэлэг тэмдэг билээ. Харин үүн дээр суухыг хориглодог бөгөөд өрөнд орно хэмээн үздэг байна.Та гэртээ их хэмжээний мөнгөтэй ирвэл хэдхэн төгрөг авч, хоолны ширээний бүтээлгэн доор хийгээрэй. Ингэснээр мөнгө арвижихийн бэлэгдэл хэмээдэг аж. Мөнгөтэй түрийвчээ хоолны ширээ болон орон дээр тавьж болохгүй. Таны гэрт нэг шүүр байх ёстойг анхаараарай. Эс бөгөөс гарлагын үүд нээгддэг байна. Задгай мөнгийг энд тэнд тарааж, хаяж болохгүй. Үүний оронд мөнгөний гахайнд цуглуулж, түрүүвчиндээ хадгалах хэрэгтэй. Гэртээ хадгалж байгаа мөнгөө тогтмол тоолж, дутсан, өссөн эсэхийг шалгаж байгаарай. Та мөнгө цуглуулж эхлэхээсээ өмнө юунд хэрэглэх гэж байгаа зорилгоо тодорхойлох ёстой. Мөн бороотой өдөр мөнгө хурааж эхлэхэд тохиромжгүй байдаг. Аалз нь их мөнгө, баялагийн бэлэг тэмдэг билээ. Та хаа нэгтээ аалз харвал алахын оронд явах замыг нь чөлөөлж өгөөрэй. Гэртээ шүгэлдэх нь гарлагын үүд хаалгыг нээж, орлогын үүдийг хаадаг байна.Бусдаас талх болон давс гуйж болохгүй. Энэ нь гэрээс тань хамаг баялаг, эд хөрөнгийг тань үлдэн хөөх аюултай. Нар жаргасны дараа хогоо гаргаж асгах нь хөрөнгө мөнгөө гаргаж байгаагаас өөрцгүй хэрэг юм. Мөнгөтэй цүнхээ газар тавьж болохгүй. Энэ нь мөнгөний заяаг хариулдаг гэж үздэг байна. Хутгаа талханд зоолттой орхих нь өрөнд оруулдаг. Үр тариаг гаргаж хаяснаар санхүүгийн асуудалтай тулгарч мэднэ. Цонхоороо хог битгий хаяарай. Энэ нь хамаг мөнгөө гаргаж хаяж байгаагаас өөрцгүй хэрэг юм. Аквариум нь мөнгө дууддаг байна. Гэхдээ аквариумын ус үргэлж цэвэрхэн байх ёстой. – Нийтлэг зүйлс мөнгө гуйж суугаа хүнд хандив өгөхдөө нүд рүү нь харж болохгүй. Цамц, өмд болон куртикний тань халаас урагдсан бол заавал оёорой. Үнэтэй эдлэл зүүснээр мөнгө орж ирдэг. Үсээ өөрөө тайрч болохгүй. Ингэснээр өөрөө мөнгөний эх үүсвэрээ тасалж хаяж байгаагаас өөрцгүй хэрэг юм. Зүүн алга загтнавал мөнгө орж ирнэ, баруун алга загтнавал мөнгө үрэгдэнэ гэж үздэг. Цагдаа эсвэл гал сөнөөгчтэй таарвал мөнгө үрэгдэнэ, жирэмсэн эмэгтэйтэй таарвал мөнгө үржихийн бэлэг тэмдэг болдог. Өөрөөсөө илүү мөнгөтэй хүмүүст атаархах хэрэггүй.

Categories
Чөлөөт

ЗӨВ ШИЙДВЭР: Шинээр байр худалдан авах гэж буй иргэдийн анхааралд

Монгол Улсын Засгийн газраас: 1. Улаанбаатар хотоос хөдөө орон нутаг руу шилжиж байр худалдан авах иргэнд зээлийн 6%-ийн 3%-ийг буцаан олгох, /3 жил/. 2. Тухайн орон нутагт амьдарч байгаа иргэн нь урьдчилгаа 30%-ийн 15%-ийг бүрдүүлсэн тохиолдолд үлдсэн 15%-д банкаар дамжуулж Зээлийн батлан даалтын сан нь 85%-д зээл олгох тогтоолын 2022.08.10-ны өдрийн хуралдаанаар гаргаж ээ. Одоо банкнуудтай гэрээ байгуулах ажил хийгдэж байгаа юм байна шүү. Энэ шийдвэр ажил хэрэг болсноор: 1. Барилгын салбарыг дэмжих, 2. Эрэлт нийлүүлэлт нэмэгдэх, 3. Үнэ буурах, 4. Ажлын байр бий болох, хадаглагдан үлдэх, 5. Иргэдийн амьдрах орчин нөхцөл сайжрах, 6. Гэр хороолол багсах, 7. Хөрсний бохирдол буурах, 8. Иргэн хөрөнгөтэй болох, 9. Барилгын материалын үйлдвэрлэл нэмэгдэх гм маш олон эерэг ач холбогдолтой юм.Зөв шийдвэр 🇲🇳 Нэгдүгээр ангид орох бяцхан үрсээ ингэж бүртгүүлээрэй Нэгдүгээр ангид элсэх сурагчдын бүртгэл өнөөдөр /2022.08.19/ эхэлнэ. Зургаан настнуудын бүртгэлийг E-Mongolia академитай хамтран улсын хэмжээнд цахимаар зохион байгуулах юм. Боловсролын ерөнхий газраас ерөнхий боловсролын сургуулийн нэгдүгээр ангийн бүртгэлд хэрхэн хамрагдах талаар заавар, мэдээлэл өгсөн. Та хүүхдээ цахимаар бүртгүүлэхийн тулд: E-Mongolia системд өөрийн бүртгэлээр нэвтэрнэ. Үйлчилгээ цэсээс “Боловсрол” цонхыг сонгон нээнэ. “Төрийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулийн нэгдүгээр ангийн элсэлтийн бүртгэл” үйлчилгээг сонгоно /Бүртгэл эхлэх өдөр үйлчилгээг олон нийтэд нээлттэй болгоно/. Дэлгэцэд таны сургуулийн насны хүүхдүүдийн мэдээлэл гарч ирнэ. Сургуульд элсэх хүүхдийнхээ мэдээлэлтэй танилцан, асуултыг бөглөөд үргэлжлүүлэх товч дарна. Үүний дараа таны хүүхдийн элсэлтийн төлөв харагдана. Мэдээллээ дахин нягтлаад баталгаажуулах хэсэгт дарж “Тийм” товч дарснаар таны хүсэлт амжилттай илгээгдэнэ.

МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан.  Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана  УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ? УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.  УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ? Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүнБ.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.

Categories
Чөлөөт

50.000.000 төгрөг share хийгээрэй мөнгө дууддаг юм байна лээ

“Иргэн баян бол улс баян” гэдэг. Энэ нь иргэн бүр эрх, үүргээ ухамсарлан, өөрийн амьдрал ахуйд эзэн болж чадвал улс орны хөгжил өөдрөг сайн байхыг өгүүлж буй хэрэг билээ. Мөнгө бол бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний төлбөрт төлж болох санхүүгийн хэрэгсэл. Мөнгө нь өөрийнхөө өртгөөр бусад барааны өртгийг илэрхийлж байдаг онцгой таваар. Өөрөөр хэлбэл, мөнгө нь ямар ч таваараар солигдож чадах хөрвөх чадвар сайтай арилжаа, гүйлгээний хэрэгсэл юм. Мөнгө бол амьдралын зорилго биш, харин зорилгод хүрэх хэрэгсэл юм. Мөнгийг байгаагаар нь хэрэглэдэггүй, харин та түүнийг ашиглан хэрэгцээтэй зүйлээ худалдаж авдаг. Энэ нь нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ цэнэтэй зүйлийг өөр нэг үнэ цэнэтэй зүйлээр солих боломжийг олгоно. Мөнгө нь зөөвөрлөхөд хялбар, тогтмол үнэ цэнэтэй, дахин ашиглах боломжтой, мөнгөн тэмдэгтийг хэдэн онд гүйлгээнд гаргаснаас үл хамааран ижил худалдан авах чадвартай, нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн байх ёстой. Мөнгийг хүн өөрийн хичээл зүтгэл, уйгагүй хөдөлмөр, бүтээлч ажлын үр дүнд цалин хөлс, шагнал, төлбөр хэлбэрээр олохоос гадна хөрөнгө оруулалтаас ногдол ашиг, хүү хэлбэрээр олдог. Жишээ нь: Хадгаламжийн хүү, хувьцааны ногдол ашиг гэх мэт. Мөнгийг янз бүрийн зорилгоор хэрэглэж болно. Тухайлбал, мөнгийг бусдад зээлдүүлэх, бусдаас зээлэх, төлбөр тооцоо хийх, хувьцаа бонд гэх мэт үнэт цаас болон үл хөдлөх хөрөнгө худалдаж авах гэх зэрэг маш олон янзаар ашиглаж болно. Орлого, түүнийг бүрдүүлэх боломж нөөц Та аль болох зарцуулснаасаа илүүг олох эсвэл олсноосоо багыг зарцуулах хэрэгтэй. Ингэснээр хуримтлал үүсгэх боломжтой. Орлого нь бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж нийлүүлэх, үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаанаас тухайн хугацаанд бий болсон мөнгөн хөрөнгө юм. Өөрөөр хэлбэл, хийж гүйцэтгэсэн ажлынхаа төлөө авч буй мөнгөний хэмжээ юм. Орлого нь биеийн болон оюуны хөдөлмөрийн үр дүнд бий болдог. Хувь хүн өөрт байгаа мөнгөө хадгалуулах эсвэл хөрөнгө оруулах шийдвэр гаргасны үр дүнд орлого олох боломж бүрддэг. МӨНГӨӨ ХЭРХЭН УДИРДАХ ВЭ? номоос хуулбарлав.

Categories
Чөлөөт

Д.Сарангэрэл: Ахмадууд маань тэтгэвэртээ сэтгэл хангалуун бус байна. Залуус НДШ төлөх хүсэлгүй болсон байна

Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “Нийгмийн даатгалын шинэчлэл хийж, иргэн бүрд суурь тэтгэвэл олгох, хувийн даатгалын үйлчилгээнд хамрагдах боломж бүхий олон давхаргат тэтгэврийн тогтолцоонд шилжинэ” гэсэн зорилтыг тусгасан. Энэхүү зорилтыг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд ХНХЯ, Европын Холбооны Европын Комиссын Техникийн туслалцаа, мэдээлэл солилцох төсөлтэй хамтран гурван ажил зохион байгуулахаар төлөвлөсний нэг нь Үндэсний тэтгэврийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх семинарыг есдүгээр сарын 12-14-ний өдрийн хооронд Европын холбооноос Монгол Улсад суугаа төлөөлөгчийн газартай хамтран зохион байгуулж байна. Энэхүү семинарт Европын холбооноос Европын комиссын техникийн туслалцаа, мэдээлэл солилцох, зөвлөгөө өгөхөөр Литва, Бельги, Польш, Словени, Казахстан зэрэг орны мэргэжилтнүүд иржээ. Мөн УИХ, ЗГ, ХНХЯ, Сангийн яам, НДЕГ, МҮЭХ, судлаачид болон хувийн хэвшлийн төлөөлөл цахим болон танхимаар 100 гаруй хүн оролцож байна. Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайд Д.Сарангэрэл: “АХМАДУУД МААНЬ ТЭТГЭВЭРТЭЭ СЭТГЭЛ ХАНГАЛУУН БУС БАЙНА” -Нийгмийн даатгалын шинэчлэлийг бид маш олон жил ярьж байгаа ч өнөөдрийн байдлаар тодорхой үр дүн гарчихсан зүйл алга. Миний хувьд УИХ-д гурав дахь удаагаа сонгогдон ажиллаж байгаа ба Эрүүл мэнд болон Байгаль орчны сайдаар тус тус ажиллаж байсан. Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайдад томилогдоод удаагүй байгаа ч 2012 оноос хойш УИХ-ын Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны гишүүнээр ажиллаж байна. Өөрөөр хэлбэл Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын салбар нь надад ойр асуудал юм.Нийгмийн даатгалын тогтолцоогоо хэрхэн өөрчилж, Монголын хөрсөнд буусан өөрчлөлтийг хийх вэ гэдэг чухал болоод байна Нийгэм тэр дундаа УИХ-д нийгмийн даатгал, тэтгэврийн шинэчлэлтэй холбоотой олон талт байр суурь байдаг. Ялангуяа залуучууд Монгол Улс бүрэн хуримтлалын тогтолцоо руу шилжих ёстой гэсэн хатуу байр суурьтай, зарим нь хуулийн төсөл ч боловсруулаад бэлдчихсэн байна. Ахмад, дунд үеийн парламентийн гишүүд энэ асуудалд маш болгоомжтой ханддаг. Манайх шиг цалин хангамж муу улс орны хувьд бүрэн хуримтлалын тогтолцоо нь нийгмийн даатгалын санг дампууруулах эрсдэлтэй гэж үздэг. Гэхдээ энэ асуудлыг өнөөдөр ярихгүй бол болохгүй. Учир нь залуус НДШ төлөх хүсэл эрмэлзэлгүй болжээ. Үүнийгээ ч маш ил тод илэрхийлж байгаа. Тэтгэврийн сан нь тэтгэврийг тасалдуулахгүй байх чиглэлд төр ажиллаж байгаа ч ахмадууд маань тэтгэвэртээ сэтгэл хангалуун бус байна. Тиймээс үүнд чиглэсэн өөрчлөлт хийхгүй бол нийгмээс шаардлага тавьж байна. Хүн амын маань дийлэнх хэсэг нь бага цалинтай ч өндөр цалин авч байгаа хэсэг бий. Заримынх нь санаанд ч багтахгүй тоо хэлж байна. 20-50 саяын цалинтай ч хүн байна. Эдгээр хүмүүс ч НДШ-ээ төлж байгаа ба дээд тал нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 10 дахин нэмэгдүүлсэн буюу 4,2 сая төгрөгийг төлдөг. Гэлээ ч тэд өндөр цалин авч байгаа бол нуух боломжгүй, нуувал асуудалд орно. Өндөр цалин авч байгаа иргэн, ажилтандаа олгож байгаа ААН нь сэтгэл дундуур байгаа юм. Өнөөдөр бид Нийгмийн даатгалын тогтолцоогоо хэрхэн өөрчилж, Монголын хөрсөнд буусан өөрчлөлтийг хийх вэ гэдэг нь чухал болоод байна. Тиймээс өнөөдөр та бүхэн алдсан оносон бүх туршлагаа бидэнтэй нээлттэй хуваалцахыг хүсье. хэмээн үг хэлжээ. МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ.МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан. Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригданаУИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ?УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ?Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.

Categories
Чөлөөт

Б.ЖАРГАЛСАЙХАН: Д.МӨНХ-ЭРДЭНЭТЭЙ ТООЖ ЮМ ЯРИХГҮЙ, АЙХ Ч ҮГҮЙ, АРД НЬ Ц.ЭЛБЭГДОРЖ БИЙ

“Буян”-гийн Жагаа буюу Б.Жаргалсайхан цаг үеийн асуудлаар ярижээ. Тэрбээр “Сүүлийн үед муусайн эрэгтэйчүүд гэж их ярьдаг болж. Эрэгтэй хүмүүсгүй бол энэ улс юу болох байсан бол? Хилийг эрчүүд л манаж байна, гал, усын аюул гэхээр эрчүүд л очиж байна. Эрэгтэйчүүд гэх хаягийн дор маш их доромжлол явж байна. Эрэгтэйчүүд хамгийн хүндийг нь үүрч явдаг.Эрэгтэйчүүд наанаа уйлаад байдаггүй, “зүрх” нь уйлдаг. Эрэгтэйчүүдийг тэр телевизийн хөтлөгч эмэгтэй доош нь хийхээр нь залруулсан. Хариуд нь “Ингэж болохгүй. Монголд эрэгтэй, эмэгтэй эрх тэгш амьдардаг. Япон, Солонгосчууд бол эцгийн эрхэт ёстой. Монгол ээж хүн өглөө цайгаа чаначихаад дэлхийдээ өргөчихөөд, нөхөртөө дээжийг нь өгдөг нь зан заншил болохоос эмэгтэйчүүдийг гадуурхаж байгаа зүйл биш” гэж л хэлсэн. Сүүлийн үед залуучууд нэг нөхөр авснаа болиод дараагийн нөхрөө авч байна, ингэж болдоггүй юм гээд жишээ дурьдаад ярьсан. Тэр бол миний нэвтрүүлэгт орох ёсгүй сул дэл яриа байсан.П.Анужин гишүүн хэнтэй гэрлэсэн, хэнээс хүүхэдтэй болсон нь огт хамаагүй. Хүүхэд л бол хүүхэд. П.Анужин гишүүний хувьд надтай бус телевизтэй нь хариуцлага тооцох ёстой. П.Анужин гишүүнтэй тааралдсан, би тайлбарлаж хэлсэн, уучлаарай гэж хэлсэн. Хүний амьдралд салах нийлэх асуудал зөндөө л бий. Д.Мөнх-Эрдэнэ надаас мөнгө авах гээд байгаа юм уу, айлгах гээд байгаа юм уу ойлгохгүй байна. Нэг лайв хийгээд, доромжилхоос чинь айхгүй шүү. Хүнийг доромжилсон, төөрөгдүүлсэн юм яриад байж болохгүй ээ. Д.Мөнх-Эрдэнийн ард Д.Сосорбарам, Ц.Элбэгдорж байгаа. Д.Сосорбарамтай хамаатан. Юм үзээгүй, ёс зүйгүй, боловсролгүй, төлөвшөөгүй нөхдүүд аятайхан байх хэрэгтэй. АН төрийн эрх барьж байхад Д.Мөнх-Эрдэнэ, Д.Сосорбарам нар их л идэж, уусан. Бусдад юу ч өгдөггүй, өөрсдөө хулгай хийх гээд л гүйдэг. Д.Мөнх-Эрдэнэтэй тоож юм ярихгүй, мэдрэл нь муудчихсан хүн” гэлээ. МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан.  Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана  УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ? УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.  УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ? Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүнБ.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.

Categories
Чөлөөт

Архангай аймагт байдаг хүний биед сайн амралт-сувиллын халуун, хүйтэн рашаануудын танилцуулга

Архангай аймагт хүний биед сайн амралт-сувиллын халуун, хүйтэн олон рашаан бий. Та энэ зун Архангай аймгийн аль рашаанд орохоо дараах танилцуулгаас хараарай. Цагаан сүмийн рашаан үе мөч, мэдрэлийн өвчнийг анагаана. Архангай аймгийн Хотонт сумын төвөөс 65км- т оршдог “Цагаан сүм-ийн рашаан нь 0,46г/л эрдэсжилтэй, гидрокорбанат-натрийн найрлагатай, 69 градусын халуунтай, РН 8.85, ЕН – 10мв, цахиурын хүчил, фтортой, азотын халуун рашаан юм. Энэ рашаан нь үе мөч, мэдрэлийн өвчнийг анагаахад ач тустай. Рашааны орчимд “Их хаган Хубилай” жуулчны бааз /98630593, 99081753/ болон “Цагаан сүм” жуулчны бааз /70076020, 99112786/-д байрлаж амарч болно. Цэнхэрийн халуун рашаанаас чихрийн шижин өвчтэй хүн бага тунгаар уувал сайн нөлөөтэй Цэнхэр сумын нутагт Цэнхэрийн халуун усны рашаан байдаг ба Цэцэрлэг хотын төвөөс урд зүгт 25км зайд далайн түвшнээс дээш 1860 метр өндөрт өргөгдөн оршдог. Рашаан нь их гүнийх бөгөөд дөрөвдөгч галавын хурдас их боловч хөрсний устай холилдохгүй гардаг. Рашааны температур нь 65-90 градусын халуун бөгөөд Монголдоо халуунаараа 2 дугаарт ордог. Цэнхэрийн халуун рашааны чанар нь ердийн шүлтлэг бөгөөд газрын гүнээс 86 градусын халуунаар 1 секундэд 10 л орчим ундран гардаг. Энэ рашаанд хүхэрт устөрөгч, цахиурын нэгдэл агуулагддаг учраас хуян, мэдрэлийн судас үрэвсэх, булчингийн өвчин, үе мөчний өвчин, зөөлөн эдийн гэмтэл, цус багадалт, эмчилгээний дараах эрүүл мэнд сэргээхэд, ядаргаа, архаг арьсны өвчин, ил шарх, чихрийн шижин өвчтэй хүн бага тунгаар уувал сайн нөлөөтэй. Рашааны орчинд “Дуут ресорт” жуулчны бааз /98981499, 99112499/ байх ба үнийн хувьд, гэрт байрлах бол 1 хүн өдрийн 3 хоолтой 140.000төгрөг, хоолгүй бол 70.000төгрөгөөр, хэрвээ буудлын өрөөнд байрлах бол хоолгүй 100.000 төгрөг, хоолтой 120.000-140.000 төгрөгөөр амарч болно. Мөн “Шивээт манхан” жуулчны бааз бий. Үнэ нь 3 ортой гэр 120.000 төгрөг, 4 ортой гэр 140.000 төгрөг байх ба 99184232 дугаарт холбогдож лавлаж болох юм. “Хангай ресорт” бааз /99001645/ нь үнийн хувьд “Шивээт манхан” жуулчны баазтай яг адил юм. Бор бургастын рашаан хоолой, харшлын өвчинд нэн сайн Цэцэрлэг хотоос 60 км, Төвшрүүлэх сумаас 18км-т “Бор бургаст”-ын рашаан бий. Рашаан нь бүх дотор эрхтэн болон үе мөч, даралт, хоолой, харшил, шүд, нүд зэрэг олон өвчнийг анагаах чанартай хүйтэн рашаан юм. Рашааны ойролцоо 10 гаруй шовгор байх ба дараах үнийн тарифаар үйлчилдэг. 1. Нэг шовгорын үнэ – 1 хоногт – сумын иргэд – 7000төг, бусад иргэн 10000 2. Нэг гэрийн үнэ – 1 хоногт – сумын иргэд – 10000төг, бусад иргэн – 15000 3. Байгалийн баялагтай харьцсаны төлбөр – 7 хоногт 1 хүнээр 300 төг 4. Хог хаягдлын хураамж – 7 хоногт \ шовгор, гэр, майхан\ – 2000 төг 5. Машины зогсоол тавилтын хураамж – 1 хоногт – 500 төг 6. Рашаан уух зориулалтаар хувь хүн гэр майхан барьж газар ашиглах төлбөр – 1 хоногт – майхан – 2000, гэр – 3000төг байдаг. Шивэртийн халуун рашаан мэдрэл, үе мөч, арьс харшилд сайн Цэцэрлэг хотоос зүүн хойшоо 35км-ийн зайд Шивэртийн халуун рашаан байдаг. Байгалийн ундарга бүхий 68 градусын хүхэрлэг, халуун рашаан бөгөөд мэдрэл, үе мөч, арьс харшилд сайн юм. Дэргэд нь аймгийн ХХҮГ-ын харьяа ахмадын амралт-сувилал /70333009/, “Хасу Шивэрт” рашаан сувилал /98007314/, “Их улаан шивэрт” жуулчны бааз /99199897/ бий. Мухар хужиртын рашааны голлон мэдрэлийн өвчинд ууж болон боргионд нь цохиулж хэрэглэдэг Архангай аймгийн төв Цэцэрлэг хотоос 210км, Цэцэрлэг сумын төвөөс 18км-т Мухар хужиртын рашаан байдаг. Мухар хужиртын рашааны эмчээр Х.Дорж эмч олон жил ажиллаж байгаа ба амарч очсон хол ойрын олны дунд Мухар хужиртын Дорж эмч гэж алдаршсан. Тэрбээр танд таарах рашаан сувиллын эмчилгээг хийх юм. Түүнтэй 99844411, 98121248 утсаар холбогдож болно. Х.Дорж эмч хэлэхдээ “Мухар хужиртын рашаан эрт дээр үе буюу 1642 онд Халхын анхдугаар Зая бандид Лувсанпэрэнлэй гэдэг хүн хүй дарсан байдаг. Эндээс уг рашаан гарсан гэж ном зохиолд бичсэн байдаг. Рашаан хүйтэн атлаа халуун чанартай, уухад хөөрдөг. Уг рашааныг эхлээд уухад шилэн хүзүү сэрвэгшинэ, гүйдэл гүйнэ, тархи толгой өвдөнө, нүдний болрын цагаан улайж, нүүр мэнэрдэг. Мөн хоолой өвддөг. Үүнээс гадна биеийн аль нэг хэсэгт туурна, артерын даралт ихэсдэг. Зарим хүний буйл хавдаж, шүд нь суларч, толгойн оройны хуйх хүртэл хөөх зэрэг шинж тэмдэг илэрдэг. Дараагийн хэд хэдэн уултаас аажимдаа зүгээр болно. Энэ рашааныг мэдрэлийн ядаргаа, нойргүйдэл, унадаг, саа саажилттай, сэтгэцийн архаг өвчтэй, ходоодны хүчил бага, элэг цөсний архагшил, үе мөчний хурц үрэвслийн үед ууж, хүйтэн боргионд цохиулдаг. Энэ рашааныг ууснаар дотор эрхтнээ цэвэрлэхээс гадна эрдсүүдээ нөхөж авна” гээд рашааныг дор хаяж гурван жил дараалан уух хэрэгтэйг хэлж байлаа. Ноён хангайн рашаан нь нуруу, бөөр, тулгуур эрхтний өвчлөлд нэн сайн Цэцэрлэг хотоос 250км, Хангай сумын төвөөс 18км-ийн зайд Ноён хангай рашаан бий. Ноён Хатан хангай уулын баруун хойд хормойноос халуун, хүйтэн рашаан урсдаг. Рашааны халуун нь 36-39 хэм, 9.1-9.5 хэт шүлтлэг, хүхэрт устөрөгч, цахиурын хүчил зэргийг агуулсан байдаг. Эдгээр рашаанууд нь дотор, таван цулын эрхтэн систем, нуруу, бөөр, тулгуур эрхтний өвчлөлд нэн сайн бөгөөд нүд, чих, хамар, амны хүйтэн рашаанууд тусдаа өөр өөрсдийн сувгаар урсдаг онцлогтой. Хадатын рашаан нь шар өвчин, элэг, цөсний зэрэг олон өвчинд сайн нөлөөтэй Тариат сумын төвөөс зүүн тийш 40км, Цэцэрлэг хотоос 220км –т Хадатын рашаан байрладаг. Тус рашаан нь шаварлаг ба натри, карбонат, төмрийн усархаг ислүүд, манганы усархаг ислүүд, сульфатын болон хлорид, хлоридын бүлэг эрдсүүд, кальц, кали, магни зэрэг нь хадны завсраар шүүгдэн, уулсын даралтаар оргилон гардаг рашаан юм. Иймдээ ч шар өвчин, элэг, цөс, савны архаг хуучин, хүйтэн, бөөр, нуруу, мэдрэл, хоол унд үл зохих, гэдэсний элдэв өвчинд сайн.