Долоон үе дамжсан БАХАРХАЛ ТӨРҮҮЛЭМ бүргэдчин удам. УДМАА БҮҮ ТАСЛААРАЙ

Үндэснийхээ хувцсаар гангарч, үстэй малгайн донжийг нь тааруулан өмссөн энэ идэр залууг Е.Дамысбек гэдэг. Улаанбаатар хотод болж буй Бүргэдийн баяр түүний хувьд том тэмцээний анхны гараа юм. Тэрбээр өнгөрөгч онд Баян-Өлгий аймагт болсон Бүргэдийн баярт анх удаа оролцохдоо тэргүүн байр эзэлсэн нь ийнхүү нийслэл хотод ирэх боломжийг түүнд олгосон юм. Е.Дамысбек дөнгөж 17 настай хэдий ч жилийн дөрвөн улиралд цаст уул, цавчим өндөр хаданд авирч бүргэдээр ан хийгээд аль хэдийн долоон жилийн нүүрийг үзэж буй. Тэрбээр анх 10 настайдаа аавыгаа дагаж бүргэдийг гаршуулан дасгах, ан агнахад суралцаж эхэлжээ. “Манайх долоон үе дамжсан бүргэдчин удамтай айл. Бүргэдийг гаршуулах, бүргэдээр ан хийх зэргийг багаасаа харж өссөн болохоор би бас аавыгаа дагаад бүргэдчин болсон. Энэ удмаа таслахгүй байх юм сан гэж боддог. Бүргэд бол жин ихтэй. Бас сүрдмээр амьтан. Гэхдээ би түүнээс огтхон ч айдаггүй. Харин маш их хайрлаж, тэжээдэг. Миний бүргэд одоо хоёр настай” гэлээ. Е.Дамысбекийг бүргэдчин болоход нөлөөлсөн хүмүүсийн нэг бол түүний авга ах С.Женисбек юм. Тэрбээр Монголын баруун хязгаарт, Алтайн уулсын бэлээр нутагтай казах үндэстний соёл уламжлалын нэгээхэн гайхамшгийг дэлхийд таниулж, оролцсон тэмцээн болгоныхоо түрүүг авдаг, гадаадын олон ч гэрэл зурагчдын хараанд өртсөн сум орныхоо нэрийг өндөрт гаргаж байгаа залуу бүргэдчдийн нэг яах аргагүй мөн. С.Женисбек 17 жил бүргэдээр ан хийж байгаа бөгөөд Бүргэдийн баяр сүүлийн 11 жил тасралтгүй оролцож байгаа гэдгээ тодотгов. “Ган дайчин” гэсэн утгатай нэр нь хүртэл түүнийг тодотгох мэт. Гарамгай адуучин, тулам булаацалдах гадаад болон дотоодын тэмцээний олон удаагийн аварга С.Женисбек Дубайд үзэсгэлэнгийн арга хэмжээний үеэр ур чадвар, ид хаваа гайхуулж байсан удаатай. Баян-Өлгий аймгийн Сагсай сумын уугуул С.Женисбек, Е.Дамысбек нар казахын ард түмний уламжлал болсон бүргэдээр ан хийх урлагийг долоон үеэрээ гарамгай эзэмшсэн. Энэ өв соёлоо цаашид ч өөрийн хүүхдүүддээ өвлүүлэн уламжлуулах болно гэдгийг тэд онцолж байв. Битүү хатгамлаар гоёсон өмдөн дээр цоохор алаг хүрэм агссан хоёр бүргэдчин тэргүүн дээрээ дулаахан үнэгэн малгай тавьжээ. Харин тэдний баруун гарын шуун дээр нь бүргэд тайван сууна. “Өнөөдөр бүргэдийн ан агнах чадварыг ангийн чихмэл буюу туламд буулган шалгах тэмцээнд манай бүргэдүүд маш сайн байлаа. Энэ жилийн баярт амжилттай оролцоно гэдэгт найдаж байна” хэмээн ах дүү С.Женисбек, Е.Дамысбек нар хөөрөлдөөн тэмцээнээ цааш үргэлжлүүлэхээр явлаа. МҮЭХ: ИРГЭДИЙН ЦАЛИН, ТЭТГЭВРИЙГ ЯАРАЛТАЙ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ Дэмжиж байвал 1 гэж бичээд ШЕЙР!!! МҮЭХ-ноос Засгийн газрын тогтоолтой холбоотойгоор үйлдвэрчний эвлэлийн холбоод мэдээлэл хийлээ. МҮЭ-ийн Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга М.НЯМДАВАА: “Төсөв зардлыг хэмнэх, орон тооны давхардлыг арилгах, цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхгүй байх Засгийн газрын тогтоол гарсан.  Энэ нь төрийн захиргааны албан тушаалтанд хамааралтай гэсэн. Гэтэл энэ нь төрийн үйлчилгээний ажилтан, багш нарт үйлчилж байгаа тул энэ тогтоолыг дэмжихгүй байна. Цар тахалтай холбогдуулан өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна. Тиймээс Засгийн газар шатахуун, өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлттэй холбоотой цалин, тэтгэврийг нэмэх шаардлагатай байна” гэлээ. Г.Өнөрбаяр: Таван жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоосноор нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж байна. Өчигдөр тус хуулийн төслийг НББ-ны байнгын хороо хэлэлцээд хэлэлцэхийг дэмжсэн билээ. Хуулийн төслийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нарын гишүүд өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард өргөн барьсан юм. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбоотойгоор гишүүд асуулт асууж, хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн Ж.Сүхбаатар: Энэ асуудлыг шийдсэнээр хэдэн төгрөгийн зардал гарах вэ. Иргэдийн санал хүсэлтийг авсан уу. Нэмэлт зардлуудаа хасаад тэтгэврээ нэмэгдүүлэх шаардлага байна. Энэ тал дээр байнгын хороо ямар байр суурьтай байна вэ.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: Манай яамнаас Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг өргөн барьсан. Хуулийн төсөлд таны ярьсан зүйлийг бүгдийг нь тусгаж оруулсан. Жилд 30 мянга орчим хүн тэтгэвэр тогтоолгож байгаа. Үүний 70 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэврээ тогтоолгодог. Үлдэж байгаа хүмүүсийн цөөн хувь дээр энэ дараалсан таван жил гэдэг асуудал яригдана  УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: Долоон жилийн хугацаанд хүмүүс ажлаа сольдог, завсарддаг асуудал байдаг. Тиймээс долоон жилийн дунджаар тэтгэвэр тогтоолгох нь иргэдэд маш их хохиролтой. 2022 оны төсөв дээр 10 гаруй тэрбум төгрөгийн хөрөнгө шаардагдана.УИХ-ын гишүүн Г.Амартүвшин: Засгийн газрын өргөн барьсан хуультайгаа хамт хэлэлцээд явж болдоггүй юм уу. Сүүлийн таван жил өндөр цалин авсан хүмүүс илүү хожоод, бусад ахмадуудад ямар ч ялгаагүй юм биш үү. Энэ хуулийг баталснаар ямар хэмжээний санхүүжилт шаардлагатай вэ. 2022 оны төсвөө баталчихсан. Санхүүжилтээ яаж шийдэх юм бэ? УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж: МАН-ын бүлэг энэ хуулийг хэлэлцэхийг дэмжчихээд багц хуультай хамт хэлэлцье гэдэг санал тавьсан. Гэхдээ энэ хууль бол ирээдүйд тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн тэтгэврийг тогтоохдоо таван жилээр тооцно гэж байгаа. Эрт тэтгэвэрт гарсан хүмүүсийн асуудал тусдаа асуудал. Энэ хуулийг баталбал бид олон ахмадынхаа тэтгэврийг 500 мянга болгох боломж бүрдэх юм.  УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн: 2016-2021 онуудад улсын төсвөөс тэтгэврийн санд хэдэн төгрөг шилжүүлсэн бэ. НДШ-ийг 20-иос 25 хувь болгох, тэтгэврийн дунджийг 7 жилээр тооцох гэдэг асуудлыг би Сангийн сайд байхдаа батлуулж байсан. Тэтгэврийн санд ямар хэмжээний нэмэлт дарамт ирэх вэ? Тэтгэврийн сангийн орлого зарлага улсын нэгдсэн төсөвт тооцогдож явдаг. Ирэх оныхоо төсвийг баталчихсан. Жил бүхэн 120 орчим тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэнэ. Ингэснээр НДС-д жил бүхэн улсын төсвөөс 800 орчим тэрбум төгрөгийн татаас өгнө. Ард түмэнд таалагдаж гоё юм ярьж болно. Гэхдээ байгаа юмаа тараадаг, хуримтлуулдаг юмгүй байх нь зөв үү.УИХ-ын гишүүнБ.Пүрэвдорж: 2021 онд 35 мянган тэтгэвэрт гарсан. Үүний 70 хувь нь хувь тэнцүүлсэн болон бүрэн тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр тогтоолгосон. Жилд дөрөвхөн тэрбум төгрөг хэмнэхийн төлөө ахмадуудынхаа эрх ашгийг хохироох ёсгүй байсан юм. Энэ шийдвэр төрд иргэдийн итгэх итгэлийг алдагдуулсан.ХНХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Өнөрбаяр: 2016 онд улсын төсвөөс 494, 2017 онд 570.3, 2018 онд 609.8, 2019 онд 605.5, 2020 онд 400, 2021 онд 603.5 тэрбум төгрөгийг НДС-д татаас болгож өгч байгаа. 2022 онд улсын төсвөөс 459.8 тэрбум төгрөг өгнө. Долоон жилийг таван жил болгосноор тэтгэвэр огцом нэмэгдэх юм шиг буруу ойлголт өгч болохгүй. Нэг хүний тэтгэвэр 15 мянган төгрөгөөр нэмэгдэнэ.